Het leven van binnen (The life within)

Sommige films zullen altijd bekend staan als de eerste in hun soort. Denk aan de eerste film met geluid (The Jazz Singer - niet dat ik die gezien heb), de eerste lange tekenfilm (Sneeuwwitje en de zeven dwergen) en de eerste computer animatiefilm (Toy Story). Gisteravond heb ik weer eens de eerste film gekeken die volledig bestond uit niet van echt te onderscheiden computeranimatie: Final Fantasy - The Spirits Within. Nou ja, niet van echt te onderscheiden, dat is niet het geval, maar de beelden zijn veel gedetailleerder dan die van bijvoorbeeld Toy Story of Shrek, van een afstandje lijken de mensen echt, en het is makkelijk te vergeten dat je naar een animatiefilm kijkt. Computers kunnen al heel veel realistisch weergeven: landschappen, ruimteschepen, kleding en haar (een kwart van het budget van de film is gespendeerd aan het haar van de hoofdpersoon. Ze is direct de enige met lang haar in de hele film). Alleen bij opnames van heel dichtbij wordt het wat onrealistischer, de huid is bijvoorbeeld vaak net te glad of te glimmend. Ook komt het 'acteren' van de hoofdpersonen soms niet levensecht over en zijn hun bewegingen wat houterig. Meer recente computeranimatiefilms (Monster House) vangen dat op door de bewegingen van de acteurs te kopiëren. Maar tegelijk proberen deze films niet dezelfde mate van realisme te bereiken als Final Fantasy, en dat terwijl in de afgelopen vijf jaar de mogelijkheden van computeranimatie flink zijn toegenomen.
Tot zover de technische informatie. Per slot van rekening kijk ik geen films voor de computeranimatie, maar voor de beelden en het verhaal. Ik heb deze film al een paar keer gekeken, en daaruit kun je afleiden dat ik het een goede film vind. Toch zie ik ook wel enkele tekortkomingen. Zo zijn de dialogen niet al te sterk. Ze klinken houterig. Dieren en planten worden 'life-forms' genoemd en het script bevat de geijkte cliché's als 'What have I done?'. Nee, ik kijk deze film niet voor de dialogen. Ook op de pseudo-wetenschappelijke achtergrond van het verhaal heb ik nog wel wat aan te merken. Het wordt nooit goed uitgelegd wat de slechterikken, de fantomen, kunnen doen: ze kunnen iemands ziel stelen, maar tegelijk kunnen ze mensen infecteren? Ze kunnen gedood worden door lasers, maar krijgen er tegelijk kracht door? Ze kunnen door een soort 'geestesgolf' worden uitgeschakeld? (Deze bespreking zet een aantal problemen op een rijtje). Als ik deze film kijk, denk ik maar niet te veel over deze vragen na. Ik geloof ook niet dat de kracht van de film ligt in het goed doordachte verhaal.
De film was een flop in de bioscoop in 2001, en kreeg heel slechte besprekingen. De animatiestudio, Square, ging dan ook failliet. Ik bevind me duidelijk in de minderheidspositie. Wat misschien scheelt is dat ik niks afwist van de computerspellen waarop de film gebaseerd zou zijn. Volgens de fans van de spellen had de film er inhoudelijk niets mee te maken. Dat kan mij echter helemaal niet schelen. Wat ook scheelt is natuurlijk dat ik houd van films die me verplaatsen naar een andere wereld, een wereld die mijn verbeelding prikkelt en mijn verlangen opwekt. En dat doet deze film. Van de technologie van de toekomst (coole ruimteschepen, holografische computers en een overkoepelde stad), de apocalyptische beelden (droombeelden van een oorlog op een andere planeet en de verwoeste aardse steden), de fantasievolle fantomen (rood doorschijnende buitenaardse wezens, die dwars door muren en vloeren heen opduiken), tot een eenzame roofvogel die zweeft over een zonovergoten landschap. Oh, en de knappe hoofdpersoon, dokter Aki Ross, natuurlijk.
Maar deze beelden zijn voor mij ook krachtig omdat ik er een illustratie in zie van een geestelijke waarheid. En nee, ik doel niet op de New Age-achtige 'gaia-hypothese', de gedachte dat de aarde een ziel heeft en dat elk leven op Aarde daaruit voortkomt en daaruit terugkomt. In de film wordt dat gebracht als een troostvolle gedachte, een vorm van leven na de dood, maar dat kan ik er niet echt in zien. Het biedt wel een mooie achtergrond voor het verhaal, vooral aan het eind als de 'gaia' van de aarde en die van een buitenaardse planeet tegenover elkaar komen te staan. Spectaculaire beelden ook. Nee, de filosofie van het verhaal, daar kan ik niet zo veel van leren. Maar de filosofie wordt gebruikt om beelden weer te geven, die volgens mij ook op het leven van christenen van toepassing zijn. De hoofdpersoon, dokter Aki Ross, is namelijk besmet met een stukje fantoom, buitenaarde geest, die in haar groeit. Het is als een ziekte, die zich steeds verder naar binnen graaft. Door allerlei medische technieken kon de fantoom tijdelijk worden ingekapseld, maar als er geen definitieve oplossing komt, zal Aki eraan overlijden. Tegen het eind van de film (ik verklap hier een paar dingen als je de film nog niet gezien hebt) begint de fantoom de overhand te krijgen. De tijd begint te dringen. Maar nieuw leven, afkomstig van de geest van de Aarde, komt Aki binnen en verandert de fantoom in haar. In een droom ziet ze hoe de kleur van de fantoom verandert van rood (fout), naar blauw (goed) en hoe de fantoom die haar aanviel verdwijnt. En vanuit het hart van Aki breidt de verandering zich uit naar buiten. Het is als de kringen op een vijver, die van binnen naar buiten toe lopen. De slechte buitenaardse macht, die door laserstralen en bombardementen alleen maar machtiger werd en zich dieper in de aarde ingroef, wordt van binnenuit vernietigd. Daarvoor moet wel een offer optreden: Aki's geliefde laat zich opnemen in de 'gaia' van de andere planeet, om de verandering door te geven. Hij is het middel waardoor de vernieuwing kan doorwerken. En de film eindigt met de beelden van vernieuwing: de schijnende zon, een roofvogel boven de bergen.
Ik heb hier natuurlijk al vaker geschreven hoe ik denk dat de kern van het christelijk geloof is dat God ons van binnenuit verandert. In een artikel over de Oosters-Orthodoxe kerk las ik dat de zonde daar niet alleen als een kwestie van juridische schuld wordt gezien, maar ook als een ziekte. Wij zijn niet alleen schuldig en hebben vrijspraak nodig, we zijn ook ziek en hebben genezing nodig. De zonde is een besmetting in ons, die ons het leven ontrooft, die ons van God scheidt en waardoor we dingen doen die we eigenlijk helemaal niet zouden willen. Ik merk dat in elk geval in mijn leven. Het is de reden dat Paulus zegt: 'Ik ontdek in mij de wetmatigheid dat het kwade zich aan mij opdringt, ook al wil ik het goede doen. Innerlijk stem ik vol vreugde in met de wet van God, maar in alles wat ik doe zie ik die andere wet. Hij voert strijd tegen de wet waarmee ik met mijn verstand instem en maakt van mij een gevange van de wet van de zonde, die in mij leeft. Wie zal mij, ongelukkig mens, redden uit dit bestaan dat beheerst wordt door de dood?' (Romeinen 7 vers 21-24). Ja, zelfs al zijn onze zonden vergeven, er zit iets in ons hart dat ervoor zorgt dat we doorgaan met zondigen, een diep gewortelde neiging om te doen wat God niet wil dat we doen, en dat niet goed voor ons is. En het is uitermate frustrerend om daar in jezelf tegenaan te lopen. Maar er is hoop. Want Paulus geeft als antwoord op zijn vraag: 'God zij gedankt, door Jezus Christus, onze Heer' (vers 25) en even verderop legt hij uit waarom: 'De wet van de Geest die in Christus Jezus leven brengt, heeft u bevrijd van de wet van de zonde en de dood.' (Romeinen 8 vers 2). Regels en voorschriften konden ons niet innerlijk veranderen. Ze zijn als de lasers uit de film, die de buitenaardse besmetting alleen maar dieper lieten graven. (Zo zegt Paulus ergens dat de wet begeerte opwekt.) Maar wat regeltjes niet konden, kan God wel. Door het werk van Jezus heeft God 'in dit bestaan (ons leven) met de zonde afgerekend, opdat in ons wordt volbracht wat de wet van ons eist' (vers 3). Wat de wet voorschreef, Gods wil, wordt werkelijkheid in ons leven, maar niet doordat we ons uiterlijk aan de regels houden. Nee, ons veranderde gedrag komt voort uit een veranderd innerlijk. 'Ons leven wordt immers niet langer beheerst door onze eigen natuur, maar door de Geest.' (Romeinen 8 vers 4). Het is als in de film: het nieuwe leven (niet iets vormeloos of ongedefinieerds als 'gaia', maar het leven van de persoonlijke, levende God), verandert ons van binnenuit en die verandering werkt vervolgens door naar buiten: in ons gedrag, in onze relaties, in onze wereld. Dat is wat het christendom belooft. Dat is waar ik naar verlang. En dat is waarom deze film mij raakt.

[Some movies will always be known as the first of their kind. Think of the first movie with sound (The Jazz Singer - not that I've seen that one,the first complete animated movie (Snowwhite and the seven dwarves) and the first computeranimated movie (Toy Story). Yesterday I once again watched the first photo-realistically animated movie: Final Fantasy - The Spirits Within. Well, not quite photo-realistical, but the images are much more detailled than for example Toy Story or Shrek, from a distance the people seem real, and it's easy to forget you're watching an animated movie. There's a lot computers can render realistically already: landscapes, space ships, clothing and hair (a quarter of the budget was spent on the hair of the protagonist. She is the only one with longish hair in the movie). Only close up shots are clearly computeranimated, for example skin is shown a bit too shiny and spotless. And the acting of the cgi-actors is a bit wooden and sometimes not emotionally convincing. More recent computeranimated movies (Monster House) compensate by capturing the movements of the actors. But these movies do not aim for the same level of realism as Final Fantasy, even though the possibilities of computeranimation are increased in the past five years.
But let's not focus on the technical information. I do not watch movies for the computerskills, but for the images and the story. I have seen this movie a couple of times already, and that shows I like it. Still I can see several shortcomings. The dialogues are not very convincing. They're stilting. Animals and plants are called 'life forms' and there are the usual cliché's like 'What have I done?'. No, I do not watch this movie for the dialogues. And the pseudo-scientific background is not very convincing either. There's never a good explanation of what the bad guys, the phantoms, are able to do: they can steal one's soul, but also infect people? They can be killed by lasers, but gain strength from lasers too? They can be killed by a 'spirit wave'? (This review lists some more problems). When I watch this movie I tend not to think about these questions too much. I do not believe it's power is in the well thought out story.
The movie flopped at the cinema's in 2001 and had bad reviews. The animationstudio, square, went bankrupt. I'm clearly in the minority on this one. Maybe it helps that I am nog familiar with the computergames the movie is based on. According to the fans of the games the movie had little to do with them. I'm not very concerned with that. And what also helps is my love for movies that transport me to another world, a world that incites my imagination and my desire. And this movie does that. There's futuristic technology (space ships, holographic computers and a city beneath a shining canopy), the apocalyptic imagery (ream images of an alien war and desolated cities on earth), the fantastical phantoms (shining red aliens that appear through walls and floors), and a single bird of prey soaring above a sun bathed landscape. Oh and the nice protagonist, doctor Aki Ross.
These images to me gain their strength because I see in them an illustration of a spiritual truth. And no, I'm not alluding to the New Age-like 'gaia hypothesis', the thought that our earth has a soul and all life on earth comes from that and returns to it. In the movie this is brought as a comforting notion, a kind of life beyond death, but I cannot see it like that. But it is a nice backdrop for the story, especially at the end, when the earth gaia and the gaia of an alien planet are opposed. Spectacular imagery too! No, the philosopy of this story is not something that speaks to me. But the philosopy is used to create images that I think also apply to the lives of christians.
The protanist, Dr. Aki Ross, is infected by a piece of phantom, alien spirit, growing inside of her. It's like a sickness, burrowing farther and farther inward. By all kinds of technical advancements the infection is stopped for now, but if a final solution is not found, Aki will die. At the end of the movie (spoiler alert) the phantom starts to gain the upper hand. Time is running out. But new life, coming from the earths' spirit, comes inside of Aki and changes the phantom within her. And from Aki's heart the change exapands outward. It's like circles in a pond, flowing from the center to the shores. The evil alien power, that only gained power by the lasers and bombardments and buried deeper into the earth, is destroyed from the inside out. But a sacriface has to be made for that. Aki's friend lets himself be taken in by the 'gaia' of the alien world, to pass on the change. He is the means by which renewel is realised. And the movie ends with images of renewal: the clear sky and a bird of prey above the mountains.
I've told before how I think the core of the christian faith is God changing us from the inside. In an article about Orthodox faith I read sin is seen not only as a matter of juristical guilt but also as a sickness. Not only are we guilty and do we need forgiveness, we are also sick and need healing. Sin is an infection robbing us of life and seperating us from God, by which we do the things we do not even want to do. I see this as a truth in my life. It's the reason Paul exclaims: 'So I find this law at work: When I want to do good, evil is right there with me. For in my inner being I delight in God's law, but I see another law at work in the members of my body, waging war against the law of my mind and making me a prisoner of the law of sin at work within my members. What a wretched man I am! Who will rescue me from this body of death?' (Romans 7 verse 21-24). Yes, for even though are sins are forgiven, there's someting in our hearts that makes us continue sinning, a deep rooted habit of doing what God doesn't want us to do and what hurts us in the end. And it's very frustrating to recognize this law in yourself. But there is hope. For Paul gives the anser to his question: 'Thanks be to God, through Jesus Christ our Lord!' (verse 25) and a bit further on he explains why: 'Through Jesus Christ the law of the spirit of life set me free from the law of sin and death.' (Romans 8 verse 2). Rules and regulations were not able to change us from the inside. They are like the laser beams in the movie, that only resulted in the alien infestation burrowing even deeper into the earth. (Like Paul says that the law incites our lusts). But what the rules were not able to do, God did. By the work of Christ God has 'condemned sin in sinful man, in order that the righteous requirements of the law might be fully met in us' (verse 3). What the law asked of us, Gods will, becomes a reality in our lives, but not because we conform to outward rules. No, our changed behaviour is the result of a changed heart. 'We do not live according to the sinful nature but according to the spirit' (verse 4). Just like in the movie: the new life (not a formless, soulless thing like 'gaia', but the life of the personal, living God) changes us from the inside, and that change will expand outward in our behaviour, in our relationships and in our world. That is the promise of christianity. That is what I desire. That is why this movie touches me. ]