De hemel en onze verlangens (heaven and our desires)

Ik ben de laatste tijd weer gedoken in de boeken van C. S. Lewis. Die man heeft over veel dingen nagedacht! In de bundel Screwtape proposes a toast zijn een aantal artikelen en lezingen van hem opgenomen. Eentje daarvan is getiteld Transposition. Daarin noemt hij een onderwerp dat nauw samenhangt met het thema van deze blog, namelijk ons verlangen naar de hemel. Vaak spreken wij over de hemel in negatieve termen (de bijbel soms ook), zo staat er ergens dat er in de hemel geen huwelijk meer zal zijn (en dus geen seks?). We zullen geen eten meer nodig hebben, geen slaap, geen drank. Er zal geen tijd meer zijn. 'We weten niet wat we zullen zijn', staat er. Dit maakt het moeilijk om echt naar de hemel te verlangen. Dat deed het in elk geval voor mij. Je zou haast denken dat de hemel een onmenselijke plaats is, waar we ons niet thuis zouden voelen. Onze verlangens zijn namelijk nog zo verbonden aan die aardse dingen. Neem het verlangen naar intimiteit met een ander mens, naar gemeenschap. Als de bijbel zegt dat er geen huwelijk meer is in de hemel, zijn we geneigd te denken dat ons verlangen daarnaar ook niet vervuld zal worden. Dat we in de hemel afgesneden zouden zijn van iets dat voor ons als mensen juist heel belangrijk is.
Begrijpen jullie het probleem? Lewis legt uit dat de eeuwigheid wel anders zal zijn en groter dan ons aardse leven en onze aardse verlangens, maar dat die er toch mee te maken hebben. Hij geeft als voorbeeld lijnen op papier. Twee lijnen die elkaar in een punt treffen kunnen een driehoek vormen, of een pijlpunt, maar ze kunnen ook een weg uitbeelden die bij de horizon komt. De lijnen kunnen een afbeelding zijn van een driedimensionale realiteit, terwijl ze tegelijk niet te onderscheiden zijn van een tweedimensionaal voorwerp. Een 'platlander', iemand die alleen in twee dimensies leeft, kan het verschil tussen die twee niet zien. Als je hem wijst op de tekening van de weg, zal hij zeggen: "Dat is precies hetzelfde als de driehoek, of de pijlpunt." Stel dat je hem zou willen overbrengen naar een driedimensionaal bestaan (dat veel groter en mooier en uitgebreider is). Dan zou je hem moeten zeggen: "Het driedimensionale bestaan bestaat niet uit driehoeken of pijlpunten, uit rechte lijnen die elkaar kruisen. Hier zijn de echte wegen, die naar de horizon lopen." Maar hij zou het niet kunnen bevatten. Want de enige manier waarop hij iets zag van die weg was in die tweedimensionale vorm, die precies lijkt op die pijlpunt of driehoek. Dus hij zou wanhopig zijn. Terwijl hij in werkelijkheid iets veel mooiers en groters tegemoet gaat, iets waarin hij in terugblik de samenkomende lijnen zou kunnen herkennen, maar dat tegelijk in drie dimensies onvoorstelbaar veel meer is dan lijnen op papier.
Zo is het ook voor onze verlangens. Bijvoorbeeld het verlangen naar de intieme relatie van het huwelijk, of naar sexualiteit. Als de bijbel zegt dat er in de hemel geen huwelijk meer is, betekent dat niet dat we naar een minder menselijk of minder intiem bestaan worden overgebracht. Het betekent gewoonweg dat wat ons verlangen naar het huwelijk op aarde representeerde maar een zwakke afspiegeling is van wat ons in de hemel te wachten staat.
Maar Lewis kan het zelf nog veel beter uitleggen:
Let us construct a fable. Let us picture a woman thrown in a dungeon. There she bears and rears a son. He grows up seeing nothing but the dungeon walls, the straw on the floor, and a little patch of the sky seen through the grating, which is too high up to show anything except sky. This unfortunate woman was an artis and when they imprisoned her she managed to bring with her a drawing pad and a box of pencils. As she never loses the hope of deliverance she is constantly teachin her son about that outer world which he has never seen. She does it very largely by drawing him pictures. With her pencil she attempts to show him what fields, rivers, mountains, cities and waves on a beach are like. He is a dutiful boy and he does his best to believe her when she tells him that that outer world is far more interesting and glorious than anything in the dungeon. At times he succeeds. On the whole he gets on tolerably well until one day, he says something that gives his mother pause. For a minute or two they are at crosspurposes. Finally it dawnson her that he has, all these years, lived under a misconception. "But", she gasps, "you didn't think that the real world was full of lines drawn in lead pencil?" "What?" says the boy. "No pencil-marks there?" And instantly his whole notion of the outer world becomes a blank. For the lines, by which alone he was imagining it, have now been denied of it. He has no idea of that which will exclude and dispense with the lines, that of which the lines were merely a transposition - the waving tree-tops, the light dancing on the weir, the coloured three-dimensional realities which are not enclosed in lines, but define their own shapes at every moment with a delicacy and multiplicity which no drawing could ever achieve. The child will get the idea that the real world is somehow less visible than his mother's pictures. In reality it lacks lines because it is incomparably more visible. So with us. "We know not what we shall be", but we may be sure we shall be more, not less, than we were on earth.

[The last couple of months I have immersed myself in the books of C. S. Lewis again. That man has thought about a great couple of things! In the collection Screwtape proposes a toast a couple of his essays and lectures are brought together. One of those is called Transposition. In it he identifies a subject that is closely connected to the theme of this blog, being our desire for heaven. For often we speak about heaven in negative terms (as does the bible), for example the verse that there will be no more marriage in heaven (and by implication no sex) We will not need solid food anymore, no sleep, no drink. Time will not be anymore. 'We do not know what we will be,' the bible says. That makes it hard to really desire heaven. It did with me. You would be easily tempted to think heaven will be an inhuman place, where we would not feel at home. Our desires are still connected to those earthly objects. Take the desire for intimacy with another human being, to communion. When the bible says there will be no marriage in heaven, we of ourselves would tend to think the desire for it will not be fulfilled. That in heaven we would be seperated from something very important to us humans.
Do you see the problem? Lewis explains that even though eternity will be different and larger compared to our earthly life and earthly desires, there will still be a connection. As an example he talks about lines on paper. Two lines that come together in a point can make a triangle, or an arrow point. But they could also represent a road that reaches the horizon. The lines could be a picture of a three dimensional reality, and in the mean time they cannot be seperated from a two dimensional drawing. A 'flantlander', someone who only lives in two dimensions, cannot see the difference between the two. When you point him to the drawing of the road, he will say: 'that's exactly the same thing as the triangle or the arrow point.' Imagine you would want to transport him to a three dimensional way of existence (which would be much larger, and more beautifull). You would have to say to him: "The three dimensional existence does not consist of triangles or arrow points, of right lines coming together. Here are the real roads that reach the horizon." He would not be able to understand. Because the only way in which he had seen something of the road was in it's two dimensional form, that resembled the arrow point or the triangle. So he would despair of hope. When in reality he would enter something much more beautifull and fulfilling, in which he looking back would recognize the lines coming together, but at the same time it would be so much more than a drawing on paper.
The same is true for our desires. For example our desire for the intimate relationship of marriage, or for sexuality. When the bible says there will be no more marriage, it does not mean we will be transferred to a less human or less intimate existence. It just means that what our desire for marriage represented on earth is only a faint shadow of what waits for us in heaven.
But Lewis is far better at explaining, in the passage above...]