Allemaal vervolgfilms (maar wel goede)

Een van de dingen die het zo leuk maken filmliefhebber te zijn, is het vooruitkijken naar de goede films die eraan komen. Voorpret noemen ze dat, en dat heb ik in grote mate als ik vooruit kijk naar de films die gaan komen. Daarom dat ik jullie graag op de hoogte houd van de films waar ik naar uitkijk en waarvan ik verwacht dat ze mijn verlangen naar een andere, hogere werkelijkheid opwekken. Dit keer zijn dat (toevallig) allemaal vervolgen op eerdere films. Niet dat het mijn opwinding maar iets beïnvloedt...
En zo'n film wordt Prince Caspian vrijwel zeker. Het is namelijk het vervolg op The Lion, the Witch and the Wardrobe, uit 2005 en gebaseerd op het tweede deel van de fantasieserie van C. S. Lewis: de kronieken van Narnia. En het zal jullie niet ontgaan zijn dat C.S. Lewis met name de schrijver is die het belang van het verlangen inzag en onder woorden bracht. Hij beschreef zichzelf als een 'romanticus' (zijnde iemand uit de periode van de romantiek) die uit zijn eigenlijke tijdvak getrokken was. En zo voel ik me ook. Wat ik in mijn bericht van zondag schreef over het verlangen naar schoonheid, was iets dat Lewis ook voelde en bovendien nog eens eloquent onder woorden wist te brengen. Niet alleen schreef hij er essays over (dat lukt mij ook nog wel, alleen niet zo mooi als hij), hij wist ook schoonheid daadwerkelijk in zijn verhalen te beschrijven en verlangen op te roepen. Ik had dat gevoel vooral bij deel drie: The Voyage of the Dawn Treader, en wat minder bij Prince Caspian, om eerlijk te zijn, maar gelukkig zijn de voorbereidingen voor de verfilming van dat boek ook al gaande. De derde Narnia-film zal in 2009 uitkomen, Prince Caspian in 2008 (als alles goed gaat). De opnames zijn begonnen op 12 februari. En in de rol van Nikabrik, de zwarte dwerg, niemand minder dan Warwick Davis, die zelf ook erg klein is en onder andere speelde in Star Wars - Return of the Jedi, Willow, The Hitchhikers Guide to the Galaxy en Harry Potter. Een echte fantasy-veteraan dus. Weta, de groep die de wapenrustingen maakte voor Lord of the Rings en de eerste Narnia-film is ook nu weer van de partij, net als de vier kinderen uit deel één. Er is ook al een acteur voor de prins uit de titel, maar nog niet voor Reepicheep, de moedigste muis uit de wereldliteratuur! Maar goed, zijn rol wordt vooral in deel drie belangrijk. Verlangen naar een andere werkelijkheid zal een grote rol spelen in Prince Caspian: het verhaal begint namelijk duizend jaar na de regering van de Pevensies, als de Telmarianen (mensen uit onze wereld) de oorspronkelijke bewoners van Narnia uit hun leefgebied hebben verdreven. Het is zelfs zo dat de mensen niet meer geloven in sprookjeswezens en sprekende dieren. Behalve de prins, die heel graag eens een dwerg of een faun zou ontmoeten. Zijn wens komt uit, maar pas als hij de strijd aangaat tegen zijn oom Miraz, en blaast op het antieke relikwie: de hoorn van koningin Susan... Dan blijken de legenden van vroeger plotseling wel heel veel waarheid te bevatten. Zelfs de grote leeuw Aslan blijkt niet zo ver weg als de mensen dachten...

Een film van een heel ander karakter wordt de vierde Indiana Jones film. Maar ook deze film gaat over het verlangen naar mysterie, naar een andere werkelijkheid. Want dat is natuurlijk wat de beroemde archeoloog op de been houdt in zijn trektochten naar vervallen ruïnes en gevaarlijke gangenstelsels. Voor de vierde film (waarvan de titel niet bekend is) schijnen opnames gemaakt te gaan worden in het oerwoud. Tof! Ik ben wel een fan van overwoekerde inka-steden, compleet met lianen, giftige slangen (tja, minder plezierig voor Indy) en piranha's. Sfeervol ook... met dat gedempte groene licht. Verder is acteur Harrison Ford ook niet meer de jongste en zal Indiana dus ook wat meer rimpels hebben dan in de vorige film. En... een zoon. Het is nog niet officieel bevestigd, en ergens hoop ik dat het niet waard is. Short Round in The Temple of Doom vervulde die rol eigenlijk al. Maar ach, ik heb het volste vertrouwen in Steven Spielberg. Of Indy nou een kind heeft of niet, hij zal er vast een indrukwekkend verhaal van kunnen maken.

Harry Potter and the Order of the Phoenix moet nog in de bioscoop komen (in juli van dit jaar), maar de ontwerpers zijn al begonnen aan The Halfblood Prince, de verfilming van het zesde boek. En de scriptschrijvers van de Pirates of the Caribbean-serie werken al aan een verhaal voor een vierde film, ook al moeten we nog wachten op At Worlds End, deel drie. Mij hoor je niet klagen, zolang het maar een goed verhaal is, met veel fantasie, draaikolken, monsters en Jack Sparrow. Werk begonnen aan zesde Harry Potter film en vierde Pirates of the Caribbean. Dit zijn ook allebei inspirerende series, die duidelijk met liefde gemaakt zijn. Het aftellen is begonnen...

Tenslotte het grote nieuws dat tien jaar na Toy Story 2 er toch nog een derde deel komt in deze fantastische serie. Er was een tijd lang sprake van dat Disney het zou doen zonder Pixar, maar daar hebben ze gelukkig vanaf gezien. Want ik denk niet dat ze hetzelfde niveau hadden kunnen bereiken. De Toy Story films van Pixar zijn namelijk briljant: spannend, humoristisch, met karakters met wie je meeleeft en vol verwijzingen naar andere films. En een plastic dinosaurus met een negatief zelfbeeld. Kan het beter? De oorspronkelijke regisseur van de Toy Story films zal dit keer niet de touwtjes in handen hebben, maar wel de co-regisseur van Monsters Inc., Finding Nemo en Toy Story 2. Nu hopen dat Tom Hanks en Tim Allen ook weer van de partij zijn. In de woorden van Buzz Lightyear: "To inifity and beyond!". Dat zou zo de lijfspreuk van deze blog kunnen zijn. Goed om daarmee af te sluiten dus.

"Ze hadden een dichter moeten sturen..."

Dat zijn de woorden van sterrenkundige Ellie Arroway, als ze in de hemel boven haar een sterrenstelsel ziet ronddraaien. "Zo mooi...", fluistert ze vol ontzag. "Zo mooi... Ik had geen idee..." Later beschrijft ze wat ze zag als "een visioen dat laat zien hoe klein en onbetekenend, maar tegelijk hoe kostbaar we eigenlijk zijn." Wat ziet ze? De schoonheid van het uitgestrekte heelal. Geconfronteerd met dit transcendente visioen begrijpt Ellie hoe klein de mens eigenlijk is, maar tegelijk: hoe bijzonder om deze werkelijkheid te mogen waarnemen en er deel van te mogen uitmaken. Ze voelt ontzag. Ontzag voor de schoonheid van de schepping, die haar veruit overstijgt. En dus ontzag voor de schoonheid van de Schepper.
Als we het hebben over verlangens is dit wel een van de belangrijkste: ons verlangen naar schoonheid. Eigenlijk ben ik niet zo tevreden met onze Nederlandse woorden voor dit begrip. Schoonheid kun je associeren met 'schoon zijn als niet-vies zijn', maar daar gaat het niet om. En ons 'mooi' vind ik minder sterk dan het Engelse 'beautifull': beauty-full, oftewel vol van schoonheid. Maar goed, nu ik op deze blog volledig op Nederlands ben overgegaan, zal ik het er verder niet meer over hebben. Wel over schoonheid natuurlijk. Want dat is één van de thema's uit de film die ik gisteren gezien heb, Contact van regisseur Robert Zemeckis. In de magnifieke openingsscéne zien we de aardbol en horen we moderne radiouitzendingen. Dan trekt de camera zich terug: we zien de maan, Mars, Jupiter, Saturnus, de ster Alfa Centauri... en de radiouitzendingen worden steeds ouder. Langzaam wordt het stil, maar de camera beweegt verder: door sterrenwolken heen, onze melkweg, een ander sterrenstelsel, een cluster... Om te eindigen in de pupil van Ellie Arroway, die al van jongs af aan geintrigeerd is door de sterren en vooral door de vraag of er intelligent leven bestaat, dat met ons in contact zou kunnen komen. Om die vraag te beantwoorden, zet ze haar carriere als astronoom op het spel door mee te werken aan het SETI-project (Search for Extraterrestial Intelligence). Dit project heeft als doel via radiotelescopen signalen van beschavingen uit de ruimte op te vangen. Dr. Alloway weet de aandacht te trekken van een excentrieke miljonair, die haar onderzoek wil steunen. Tegelijkertijd sluit ze vriendschap met de rondtrekkende geestelijke Palmer Joss. Zij kan als zakelijke wetenschapper niet begrijpen waarom hij in God gelooft en wijst hem op het ‘Scheermes van Occam’. Occam zei dat als er voor een fenomeen meerdere verklaringen zijn de eenvoudigste de juiste is en Ellie ziet geen reden om God te betrekken in een verklaring van het heelal. Palmer heeft daarentegen een ervaring gehad waardoor hij onmogelijk kan twijfelen aan het bestaan van God. Hij probeert haar te overtuigen dat er meer is dan wetenschap alleen, maar daar wil ze niet aan en ze verliest hem bewust uit het oog…
Dan hoort Ellie op een dag een opvallend signaal van de ster Vega: het bestaat uit een serie priemgetallen, gevolgd door een grote hoeveelheid beeldmateriaal: de blauwdrukken voor een bijzonder apparaat...
Ik heb deze film ondertussen denk ik wel vijf keer gezien. Daaruit kun je afleiden dat ik het een goede film vindt. Ten eerste zijn de acteurs (Jodie Foster en Matthew McConaughy) sympathiek in hun rollen. Ten tweede komt de sfeer in de controlekamer van een radiotelescoop authentiek over. Dit zijn echte wetenschappers. En zelfs het ellenbogenwerk van Ellie's concurrenten is herkenbaar uit het laboratorium. De scéne waarbij voor het eerst het radiosignaal van Vega wordt opgepikt en het enthousiasme en de commotie die het gevolg zijn, brengt de opwinding van een wetenschappelijke ontdekking goed over. Ten derde raakt de persoonlijke ontwikkeling van Ellie de emotie. Ook het einde, dat voor tweeërlei uitleg vatbaar is, vind ik mooi.
Voordat ik wat schrijf over het verlangen naar schoonheid eerst nog wat over de manier waarop het geloof wordt gepresenteerd in de film. Er zijn hypocrieten, zoals Ellies baas, en er zijn fanatisten (die met spandoeken lopen en zelfs terrorisme niet schuwen). En het is moeilijk tegen die voorstelling in te gaan, want zo zijn sommige christenen echt. Er zijn christenen die in de naam van de liefde bommen leggen in abortusklinieken, of moordaanslagen beramen. En op kleinere schaal: die in brieven aan tijdschriften andere christenen zwartmaken of uitschelden als ze het niet met hen eens zijn. Pijnlijk. Deze film toont christenen niet in een heel positief licht. Behalve Palmer Joss. Het zou makkelijk zijn hem als een 'vaag christen' te beschrijven, of als een 'New Ager', maar bij deze kijkbeurt vond ik zijn geloof overtuigend overkomen. Nee, hij doet geen dogmatische uitspraken, en hij haalt geen bijbelteksten aan, maar hij is wel open en eerlijk en heeft oog voor het hart van zijn medemensen. En uiteindelijk komt ook Ellie tot de ontdekking dat er dingen zijn die je kunt geloven zonder ze te bewijzen. Op haar ervaring wordt ook het 'scheermes van Occam' toegepast, en ze moet toegeven dat de sceptische verklaring het meest logisch lijkt, maar wat ze heeft meegemaakt was zo mooi, zo goed, dat ze er niet aan kan twijfelen. Precies wat Palmer zei over God, en daarom gelooft hij ook in haar getuigenis, als de rest van de wereld twijfelt.
Er valt nog meer te zeggen over deze film, want verlangen speelt een grote rol. Bijvoorbeeld het verlangen naar gemeenschap in de eenzaamheid van het heelal, het verlangen de verdwenen vader weer te ontmoeten en verbinding te leggen met iets buiten onszelf. Maar daar ga ik nu niet op in, ik wil wijzen naar de verwondering van Ellie bij het zien van de schoonheid van het heelal.
Het is namelijk de belangrijkste ontdekking die ik de afgelopen maanden gedaan heb (vorige week in feite), namelijk dat ik heel diep in mijn hart verlang naar schoonheid (beauty) en hoe dat eigenlijk een verlangen naar God is. Ja, ik had al meer over verlangen gelezen, en over de betekenis van schoonheid. John Eldredge zegt dat schoonheid en pijn de twee dingen zijn die ons hart kunnen raken. Ik zei dat ook na, maar ik had het nog niet zo ervaren. Wat ik me deze week realiseerde was dat ik dit verlangen had onderdrukt, omdat ik dacht dat het ongeestelijk was, en dat ik me daardoor een lading schuldgevoel en schaamte op de hals had gehaald. Nu liet ik het toe dat verlangen te voelen, en het deed werkelijk pijn. Zo diep is het. C.S. Lewis schrijft over schoonheid die het hart doorboort. Ik weet wat het is. Zo voelt het verlangen. Als ik terugkijk naar mijn jeugd moet ik erkennen dat ik dat verlangen altijd gehad heb. Een van mijn eerste woorden was 'mosje', omdat ik altijd met mijn vingers over moskussentjes streek, die ik mooi vond en die prettig aanvoelden. Ik zocht naar mooie rupsen op het schoolplein, ik was gefascineerd door vissen, ik werd geraakt door de schoonheid van de bergen. Maar ik groeide op in een geloofsgemeenschap waar verlangens werden gewantrouwd. Er werd niet gesproken over schoonheid en ik leerde mijn verlangens te onderdrukken. Net als mijn verlangen naar avontuur. Dat was verkeerd, dacht ik, en dus mocht ik van mezelf geen avonturenboeken meer lezen of schrijven. En dat leidde tot schuldgevoel en frustratie, want zo'n verlangen verdwijnt niet zomaar. Net zo het verlangen naar schoonheid. Ook omdat zo'n onderdrukt verlangen zich kan uiten op een verkeerde manier, doordat je bijvoorbeeld wordt getrokken door dingen die niet werkelijk 'mooi' zijn. C.S. Lewis schrijft in Brieven uit de hel hoe de duivel alles wat goed is, probeert om te draaien. Onze goede verlangens probeert hij te verdraaien, zodat we ons er schuldig over voelen, of er een afgod van maken. Ik geloof dat dit bijvoorbeeld een rol speelt bij de worsteling van sommige mensen met pornografische beelden. Het verlangen naar de schoonheid (beauty) van de vrouw is goed (want vrouwen zijn werkelijk mooi). Maar de beelden uit tijdschriften, internet en televisie hebben daar helemaal niets mee te maken. Dat is geen echte schoonheid, maar namaak. Het is lelijk. Iemand is mooi als hij of zij helemaal zichzelf is, vol van schoonheid: beauty-full. Niet als hij of zij wordt misbruikt of gebruikt of zich laat gebruiken. Daarom kan een fotomodel met lege ogen feitelijk lelijk zijn, en een oud vrouwtje met appelwangen kan prachtig mooi zijn. Door het verlangen naar echte schoonheid toe te laten, wordt het makkelijker valse schoonheid als namaak te herkennen en af te wijzen. Dat is namelijk niet wat we als mens echt willen. Echte schoonheid komt van God. God is namelijk de enige die kan scheppen, die mooie dingen kan maken. Hij kan dingen maken die echt mooi zijn, die zichzelf zijn. De duivel kan alleen maar perverteren, verdraaien, vernietigen. Kijk maar naar The Lord of the Rings: Illuvatar, de schepper, kon de mensen maken en de elven (prachtige schepselen). Morgoth, de gevallen engel, kon zelf geen onderdanen maken, maar moest elven net zo lang martelen en pijnigen tot ze waren verworden tot de lelijke orcs. Het verlangen naar schoonheid is ten diepste het verlangen naar de tuin van Eden, de oorspronkelijke schepping. Als er staat: 'En God zag dat het zeer goed was', dan betekent het niet alleen dat de constructie van de schepping stevig in elkaar zat, of dat er geen kwaad aanwezig was, ik geloof dat hij ook wilde zeggen dat de schepping zeer mooi was. En dan vooral de mens, de kroon op zijn schepping, geschapen naar het beeld van God. En als we verlangen naar de schoonheid van de schepping, dan verlangen we eigenlijk naar God zelf. Want Hij is de bron van de schoonheid. Hij is niet alleen goed en heilig en liefde. Hij is ook mooi. In onze kerk zingen we het lied 'prachtige God'. Dat is waar. En de engelse tekst van dit lied is nog mooier: 'Beautifull one, we adore...'. Ik geloof ook dat de schoonheid van God het enige is dat die pijnlijke leegte in ons hart werkelijk kan vervullen. Want niks Aards is groot genoeg. Dat is anders dan bij andere verlangens. Het verlangen naar voedsel, dat we kennen als honger, verdwijnt als je genoeg eet. En het verlangen naar water verdwijnt als je genoeg drinkt. Maar het verlangen naar schoonheid wordt alleen maar groter. Als ik in de bergen loop bijvoorbeeld. Ja, de Pyreneeën, of de Rocky Mountains, zijn mooi en indrukwekkend, en ze vervullen mijn verlangen naar schoonheid, maar tegelijkertijd wekken ze die steeds meer op. Als ik in de bergen zijn voel ik mijn verlangen nog scherper. Hetzelfde bij het zien van een prachtige zonsopgang, het zien van een mooie vrouw, of het duiken boven wolken vissen in de Middellandse Zee. Hoe meer schoonheid, hoe dieper het verlangen. En hoe minder dat verlangen in mijn aardse leven vervuld kan worden. Hetzelfde als Ellie Arroway boven zich een sterrenstelsel ziet rondwentelen. Het wekt alleen meer verlangen op. Wat ik nu wil leren, is mezelf toestaan dit verlangen te voelen. Ik wil geen valse schoonheid ervoor in de plaats stellen, of het nu mijn aquariums zijn, een obsessie met bergen of iets anders. Niets in deze schepping kan het verlangen immers werkelijk vervullen: dan wordt het een afgod. Nee, ik wil leren te leven met een verlangen dat alleen God werkelijk zal vervullen. En dat voert me dichter bij hem. Ja, ik begrijp nu wat C.S. Lewis bedoelde toen hij zei dat God onze verlangens niet te sterk vindt, maar eerder te zwak. We zijn als de kinderen die in een modderpoel zandtaartjes blijven bakken, terwijl onze vader ons meevraagt naar het strand. We spelen met onze speelgoedauto's, terwijl een Porche 911 op ons staat te wachten. God wil zo veel meer geven. C.S. Lewis vraagt: "hoe zal het zijn om te drinken van de bron waarvan de lagere uitlopers op Aarde al zo bedwelmend zijn? Toch is dat wat ik geloof dat voor ons ligt: de hele mens zal vreugde drinken uit de bron van de vreugde".
Ten diepste is schoonheid dus iets transcendents. Iets dat boven ons en onze ervaring uitgaat. Maar het is iets waarvoor we zijn geschapen. Als we ergens naar verlangen, betekent het dat er een vervulling voor bestaat. En dit verlangen kan ons veranderen, zoals Ellie Arroway aan het einde van de film Contact is veranderd. Haar ogen zijn gaan leven en ze sluit zich niet meer af voor de liefde en het geloof van Palmer Joss.
Als je niet gelooft hoe belangrijk schoonheid is, lees dan Openbaring eens en vooral het begin (hoofdstuk 4) en het eind (hoofdstuk 21 en 22). Johannes beschrijft het Nieuwe Jeruzalem, de plek waarvoor wij bestemd zijn, in beelden van edelstenen, parels en goud: "De stad had de glorie van God. Ze schitterde als een edelsteen, als een kristalheldere jaspis... Het licht van zon en maan heeft ze niet nodig, want de glorie van God verlicht haar en het Lam is haar lamp... In deze Stad zal de troon van God en het Lam staan, en de dienaars van God zullen hem vereren. Ze zullen zijn gelaat zien en zijn naam op hun voorhoofd dragen. Er zal geen nacht meer zijn, zij hebben het licht van een lamp of van de zon niet nodig, want God de Heer, zal hun licht zijn... Laat wie dorst heeft komen, laat wie wil, het water nemen dat leven geeft, voor niets..."
Daarnaar verlang ik.

Tovenaarsduel

Ken je dat gevoel, als er een film in de bioscoop komt waar je al maanden naar hebt uitgekeken? Van de maker van één van je favoriete films (Batman Begins)? Waar een paar geweldige acteurs in spelen (Christian Bale, Michael Caine en Hugh Jackman)? En je hebt er ook nog eens goede recensies van gelezen? En nu ga je er eindelijk naar kijken, samen met iemand die ook passioneel is van films? Dat had ik zaterdagavond toen ik met m'n broer naar The Prestige ging! De opwinding van te voren was bijna nog groter dan mijn enthousiasme over de film zelf. Maar ik werd in elk geval niet teleurgesteld (wat helaas soms wel gebeurt. Bij The Fantastic Four, bijvoorbeeld...). The Prestige gaat over twee Londense goochelaars rond het einde van de negentiende eeuw. Ze beginnen als collega's, maar na een tragisch ongeluk op het podium worden ze rivalen. Borden, die zichzelf 'De Professor' noemt, is niet echt een showman, maar wel een geniaal goochelaar, en voor zijn act 'De verdwijnende man' stroomt het publiek toe. Zijn collega Angier, oftewel 'de Grote Danton', stelt alles in het werk om achter het geheim van deze goocheltruuk te komen. Als hij de dagboeken van Borden in handen krijgt, reist hij af naar Colorado, waar de grote uitvinder Nicolai Tesla (heeft echt bestaan) in afzondering zijn onderzoek verricht. En daar ontdekt hij iets schokkends...
Op deze manier verwoord, lijkt het verhaal rechtlijnig, maar dat is deze film juist helemaal niet. Hij begint met een man in een dodencel, en van daar worden drie tijdlijnen om elkaar heen geweven. De film gaat niet alleen over goochelen, maar volgt zelf ook de opbouw van een goocheltruuk. "Elke goede goocheltruc bestaat uit drie aktes. De eerste akte heet ‘the pledge’: de goochelaar laat je iets heel gewoons zien. Natuurlijk is het dat waarschijnlijk niet. De tweede akte heet ‘the turn’: de goochelaar laat het gewone ding iets buitengewoons doen. Als je nu naar het geheim zoekt, zal je het niet vinden. Daarom is er een derde akte, “the prestige”. Dit is het gedeelte met alle verrassing en verbazing, waarin levens op het randje balanceren en je iets shockerends ziet wat je nog nooit gezien hebt.” Ik werd echt in het verhaal getrokken en kon me een paar keer niet inhouden om tegen mijn broer te zeggen: "Nu snap ik het, hij doet dit!" of "Oh, dat had ik niet verwacht!", zoals je ook reageert op een goede goocheltruuk. Wat dat betreft is deze film zeer vakkundig gemaakt.
En dan is ook die tijd in de geschiedenis prachtig weergegeven: de kostuums (de hoeden, ja, ja), de prachtige theaterzalen en de elektrische apparaten met flink veel bliksems... Het enige minpuntje is dat één element uit het plot er opeens een science fiction film van lijkt te maken. Maar goed, dat wordt dan wel weer goed toegepast in het verhaal en hoort misschien wel bij de goocheltruuk (de aandacht afleiden).
Een belangrijkere reden waarom ik niet denk dat ik deze film veel vaker hoef te kijken, is de kilte van het verhaal. Ik ga hem zeker nog een keer kijken om te kijken of ik alle aanwijzingen zie voor de ontknoping, maar de film werkt niet in op mijn verlangens. De film roept niet die diepe verlangens op naar een andere werkelijkheid, naar schoonheid, avontuur en mysterie. Het verhaal is eerder een waarschuwing hoe rivaliteit de harten van mensen in de greep kan krijgen en hoe ze daarvoor alles wat waardevol is kunnen opofferen. Vooral in Angier brandt zijn haat en afgunst zo, dat hij geen oog meer heeft voor menselijkheid. Omdat hij niet bereid is te vergeven, gaat hij tot het uiterste. Borden heeft een vrouw en een dochtertje, van wie hij veel houdt, maar ook voor hem leidt zijn passie voor de goochelarij ertoe dat hij zijn gezin kwijtraakt. De cyclus van wraak voert mensen naar een morele afgrond, en dat laat deze film zien. Als goochelaar moet je bereid zijn je handen vuil te maken (voor de truuk met het verdwijnende vogeltje, worden er twee gebruikt. Daarvan overleeft er één de show niet...). Om ergens in te excelleren moet je offers brengen, kijk maar naar topsporters. Maar op een bepaald moment overschreid je de grens van de menselijkheid, en dan ben je te ver gegaan. Wat dat betreft is de vraag van Tesla aan Angier relevant: 'Heb je bedacht hoeveel zo'n machine je zal kosten?' 'De prijs is niet belangrijk.' 'Nee, maar heb je gedacht aan de kosten?'.
Deze film bevat dus weinig hoop. En dat terwijl hoop, de ontsnapping aan de saaie, alledaagse werkelijkheid, juist is waarom mensen naar goochelaars gaan kijken. Daarmee eindigt de film: de wereld is een dode plek, een groot mechanisme. Maar een goochelaar geeft het publiek even de illusie dat er meer is, dat ze aan hun leven kunnen ontsnappen. Dat is de taak van een goochelaar.
Ja, dat kan ik me indenken. Het doet me denken aan een citaat van Chesterton over het moderne wereldbeeld: "Het moderne universum is werkelijk een rijk; dat wil zeggen, het is uitgestrekt, maar onvrij. Men betreed grotere en grotere vensterloze ruimten, kamers met babylonische perspectieven, maar men kan nog niet het kleinste raam, of een fluistering van de buitenlucht, ontdekken." Maar het mooie is juist dat het heelal niet dood is, en dat onze hoop op ontsnapping niet tevergeefs is. Er is werkelijke schoonheid , die zelfs de imposantste goocheltruuk ver te boven gaat.
Abracadabra....

Een andere blik op Arthur

Zo'n zaterdag als vandaag is echt een dag om te bloggen. Een typische Nederlandse winterdag: geen sneeuw, geen ijs, maar wel grijs en mistroostig. Tja, als naar buiten kijken geen pleziertje is, dan kijk ik wel naar mijn computerscherm.
Zoals de vaste blogvolgers wel weten, heb ik de laatste maanden de Arthur-verhalen van Stephen Lawhead gelezen (en er uitvoerig over geschreven, natuurlijk). De mythologie rond koning Arthur spreekt mij aan, net als het hoogstaande ridder-ideaal dat erin tot uitdrukking komt. Niet voor niets hoop ik ook volgens idealen te leven, eigenlijk als een moderne ridder. Maar goed, na het herlezen van de verhalen van Arthur en een klein wikipedia-onderzoek naar de waarheid achter die legenden wilde ik ook de film van twee jaar geleden nog een keer kijken. Ik weet nog dat ik hem in de bioscoop vond tegenvallen. Dat is natuurlijk vaak het geval als je hoopt je favoriete elementen uit een verhaal in een film terug te vinden. En in deze film ontbraken allerlei vooral mythologische aspecten van de verhalen: De vrouwe uit het water, de boosaardige Morgian, de toverkracht van Merlijn en de mysterieuze graal. In plaats daarvan is er veel bloederige oorlogsvoering.
Om de film nog een keer te kijken, had ik de 'directors cut' gehuurd, een wat langere versie van de film. Misschien dat het daardoor kwam, want deze keer vond ik het toch een indrukwekkende film. Ik ben blij dat ik hem een tweede kans heb gegeven. Misschien moet ik Pearl Harbor ook nog maar een keer proberen...
Deze film verplaatst de legendes naar het eind van de Romeinse bezetting van Brittannië. Artorius is de aanvoerder van de zogenoemde Samartianen, legendarische ruiters uit wat nu de balkan is en geduchte strijders. Tot deze ruiters behoort onder andere Lancelot, die een goede vriend is geworden van Arthur. Na vijftien jaar mogen de mannen van Arthur eindelijk naar hun thuisland terugkeren. Maar op hun laatste dag in dienst krijgt Arthur de opdracht om diep in het land van de Picten een Romeinse familie te ontzetten. De saksen, germaanse veroveraars, zijn namelijk in Schotland binnengevallen en trekken op naar het zuiden, alles op hun pad vernietigend. Arthur en zijn mannen kunnen niet anders dan deze zelfmoordmissie aannemen. Onderweg worden hun loyaliteiten al snel danig op de proef gesteld. De romeinen blijken een afschuwelijk geheim te verbergen, terwijl de picten en hun leider Merlijn niet de meedogenloze barbaren zijn waarvoor Arthur en de zijnen hen hielden. Vooral prinses Guinevere weet de harten te raken van zowel Arthur als Lancelot. Uiteindelijk wordt Arthur voor de keus gesteld: met zijn mannen teruggaan naar Rome, of het zwaard opnemen tegen de saksische invallers... (het zal niemand verbazen dat Arthur kiest voor dat laatste. Anders zouden er weinig legenden over hem ontstaan zijn.)
Mijn grootste punt van kritiek op deze film heb ik al genoemd, namelijk dat alle mythologische of bovennatuurlijke aspecten eruit zijn verwijderd. Ik geloof dat juist deze dingen de arthurverhalen zo fascinerend maken. In plaats daarvan is het nu een 'gewoon' heldenverhaal. Ook niet verkeerd, maar het had nog zoveel boeiender gekund. Verder vond ik vooral in het begin de opnames niet zo mooi, een beetje grauw, vooral tijdens de eerste schermutseling tussen Arthur en zijn ridders en de picten. Maar meer naar het einde trok dat bij en waren er prachtige beelden van sneeuw, een gevecht op het ijs, en een primitief rookgordijn.
Wat ik goed vond aan de film was de duidelijke kameraadschap tussen Arthur en zijn ridders. Het waren verschillende mensen, die toch een eenheid vormden en respect hadden voor elkaar. Ze mopperden misschien wel eens, maar bleven altijd loyaal. Tegelijkertijd was Arthur een goede leider, die luisterde naar zijn mannen, die het beste met ze voorhad, maar die niet aarzelde om een moeilijke opdracht te geven. In dat opzicht leek deze Arthur wel wat op die van Lawhead, ook dit was iemand voor wie zijn mensen door het vuur zouden gaan. De film schept een mooi beeld van het einde van de Romeinse tijd, en dat waardeer ik zeer. Ik houd ervan als een film of verhaal me naar een andere wereld of een andere tijd verplaatst en dat doet deze film, hoewel sommige opnames van de muur van Hadrianus wat duidelijk uit de computer kwamen. Ook leuk was het om zoveel mogelijk elementen uit de Arthurlegendes te herkennen: de ronde tafel, het zwaard, de ridders Bors, Galahad, Gawain en Tristan. En laten we wel wezen, de actiescénes waren spannend. Ook interessant vond ik de discussie in de film over lotsbeschikking en vrije wil. Arthur gelooft in vrijheid, dat mensen het recht hebben zelf te kiezen hoe ze leven. Maar tegelijkertijd dringt zijn bestemming zich aan hem op: te strijden voor zijn land. Hij heeft een grote roeping voor zich, maar hij moet er zelf voor kiezen die op te nemen. Daarom ook de leus van deze film: 'Rule your destiny'. Dat vind ik een goede gedachte. Ik geloof ook in het belang van de wil, maar ik geloof ook dat we die uit eigen beweging mogen onderwerpen aan een doel, hoger dan onszelf. Dat is de manier om tot onze bestemming te komen. Hier komen we weer op de paradox van de vrijheid. De verheerlijking van de vrije wil en de keuzevrijheid kan niet het einde van de discussie zijn. Als Arthur gelijk heeft en iedereen moet vrij zijn zelf te kiezen, dan moet hij het er in principe mee eens zijn dat de saksen ervoor kiezen Schotland in te vallen. Dat is immers hun eigen keuze. Dan zou hij het ook niet zo hard moeten opnemen tegen de Romeinen die hun pictische onderdanen gevangen zetten en uithongeren. Hij kan er tegen protesteren, maar als hij ze zou tegenhouden zij hij hun vrije wil beperken. En wie zegt dat de vrije keuze van de picten belangrijker zou zijn dan die van hun onderdrukkers. Maar kennelijk is er nog een hogere maatstaf, die maakt dat Arthur de onderdrukten wil bevrijden en de veroveraars wil terugdrijven naar de zee: rechtvaardigheid. Echte vrijheid betekent dus niet dat iedereen alles mag doen waar hij zin in heeft, wat het ook is, maar echte vrijheid bestaat onder iets hogers: de wet van de vrijheid. Ik heb er al eerder over geschreven: dat hogere ideaal waaronder echte vrijheid bestaat is volgens mij de wil van God. God heeft ons immers geschapen naar zijn beeld en dus zijn we het meest vrij als we daarnaar leven. En dan heb ik het niet over regels en wetjes, die straf en afwijzing impliceren. Daar moeten we vanaf komen. We moeten niemand minder achten dan onszelf, en we moeten ons niet aan regels onderwerpen omdat we bang zijn anders tekort te schieten. En dat geldt al helemaal voor menselijke regels, of menselijke interpretaties van regels. Laat me hier nogmaals herhalen dat ik niemand minder waard acht vanwege een andere levensstijl of andere keuzes dan die ik maak. Maar wat ik wil betogen is dat Gods doel niet is dat wij ons aan een systeem van regels of wetten onderhouden, maar dat zijn beeld in ons zichtbaar wordt. En dat is iets dat positief geformuleerd is: liefde, blijdschap, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, trouw en zelfbeheersing. Als die eigenschappen in ons leven zichtbaar worden, zullen we merken dat we in vrijheid kunnen leven, want tegen die dingen is geen wet. Maar goed, dit heb ik al vaker geschreven. Niet dat dat erg is, maar ik moet me helaas beperken. Anders leest niemand mijn blog nog.
Maar de bovenstaande discussie is wel belangrijk in het kader van deze film, omdat ik geloof dat het christelijk geloof wat onevenwichtig gepresenteerd wordt. Ik vond het mooi dat Arthur een overtuigd gelovige is, die ook bidt, maar die zijn ridders vrij laat om hun eigen overtuigingen te houden. Maar verder was iedere christen in deze film een huichelaar, of erger. Ze zetten de mensen gevangen die het niet met hen eens zijn, hongeren ze uit en martelen ze. Het tegenovergestelde van vrijheid. Ook daar kan ik tegen, want ik weet hoe het wettische denken diep is doorgedrongen in de kerk, en ik weet dat er al na de eerste eeuwen veel misstanden waren in het christendom. Vanuit een machtspositie worden anderen gewongen hetzelfde te denken en hun vrijheid op te geven. Terecht dat Arthur daartegen in opstand komt. Maar niet vanuit het christelijke gedachtegoed. Arthur blijkt namelijk een volgeling van Pelagius, die uiteindelijk voor ketterij is veroordeeld. Nou geloof ik ook wel dat de dingen die Pelagius leerde waarschijnlijk door de officiële berichtgeving nogal overtrokken waren. Ook Stephen Lawhead stelt Pelagius vaak in een iets positiever licht voor. Lawhead zet hem echter niet zo sterk af tegen de officiële leer van de kerk. En ik geloof ook dat Pelagius zich terecht afzette tegen een aantal katholieke leerstellingen. En zijn nadruk op de wil lijkt me ook terecht. Maar als hij blijkt te leren dat de mens niet uit zichzelf zondig is, en op eigen kracht kan kiezen volgens Gods wil te leven, dan laat hij het leerstuk van Gods genade los. Deze film suggereert dat er daardoor een vrijere godsdienst zou komen, waarin iedereen elkaar zou respecteren, in elk geval heel anders dan de katholieke kerk. Maar ik denk dat het andersom is: als we uit onze eigen kracht heilig kunnen leven, moeten we zelf de regels opstellen waaraan we ons dan moeten houden. En dan zijn we weer terug onder door onszelf opgelegde wetten en regels. Pelagius schijnt behoorlijk ascetisch te zijn geweest. Het christelijk geloof wordt dan een godsdienst als alle andere godsdiensten, namelijk één waarin een mens op eigen gelegenheid tot God moet zien te naderen, niet één waarin God tot de mens nadert en zelf alle barrière wegneemt. Een godsdienst waarin de mens verantwoordelijk is voor zijn eeuwige bestemming, niet één waarin God ingrijpt en mensen behoudt. Een geloof van regels en verplichtingen, met daarbij de angst niet goed genoeg te zijn, en niet één van genade en van verandering van binnenuit. Ik weet waar ik de voorkeur aan geef.

Het nieuws staat niet stil

Jawel, het nieuws staat niet stil.
Zo is nu de officiële datum bekend dat de volgende Indiana Jones film in de bioscoop komt. 22 mei 2008. Ja, dit is vooral belangrijk voor Marten, maar misschien zijn er meer die het in hun agenda zetten? Ik ga er wel op openingsdag heen... Alhoewel... Op diezelfde dag verschijnt de nieuwe film van de Wachowski-broers, de makers van The Matrix: Speed Racer... Dat wordt kiezen...

En dan ook nog wat positief nieuws op het superheldenfront: met Iron Man gaat het de goede kant op. De regisseur is Jon Favrau, die zelf acteerde in Daredevil en die de maker is van Zathura (een heel leuke kinderfilm). En nu heeft hij Jeff Bridges gecontracteerd voor zijn film. Een goede acteur, uit films als Tron en The Big Lebowski. Ik heb nooit de stripboeken over Iron Man gelezen, maar de laatste twee jaar komt hij ook veel voor in de Spider-Man strips en die lees ik dan weer wel. Iron Man is een drijvende kracht achter superheldenteam The Avengers. Hij heeft geen superkrachten als zodanig, maar is een briljant uitvinder (wie niet in de superheldenwereld?) en beschikt over een geavanceerd robotpak, waarmee hij kan vliegen, laserstralen afschieten en harde dreunen kan uitdelen. Oh, en het houdt zijn hart op gang. Ook handig.

Brieven uit de hel

Ja, we zijn nog steeds online, na een druk weekeinde, met allerlei interessante belevenissen. Zo heb ik afgelopen weekeinde voor het eerst in mijn leven geskied. Jawel, in Snow World in Zoetermeer. Dat was wel even wennen, en ik moest er sommige van mijn diepste angsten voor confronteren. En dat terwijl ik niet van het 'kinderhellinkje' af ben geweest. Laat ik het zo zeggen: ik ga voorlopig niet op wintersportvakantie. Het eten daarna met ons vaste koffie-na-de-kerk-drink-groepje was wel erg gezellig trouwens!

Dat ik niet veel blog de laatste tijd leidt ertoe dat het nieuws over SF en fantasyfilms zich opstapelt. Zo las ik van de week het bericht dat er een verfilming komt van een bekend boek van C.S. Lewis: The Screwtape Letters (of in het Nederlands: Brieven uit de hel). Nou ja, of die film er komt is nog maar de vraag, maar in elk geval heeft Ralph Winter, de producer van onder andere X-men, de rechten gekocht. Ik ben vandaag dus maar weer begonnen dit boek te lezen. En het is een aanrader. Het bestaat uit de brieven van een ervaren demon aan een beginneling, hoe hij zijn patiënt kan verleiden en weg kan houden van de Vijand, die o gruwel voor deze zelfzuchtige bureaucraten, zijn schepselen in hun glorie wil herstellen. Hoe ze dat op film willen weergeven weet ik niet, maar als de film er komt, zal ik hem zeker kijken.

Dan wat teleurstellend nieuws op het gebied van de superhelden. Joss Whedon, de maker van TV series zoals Firefly en Buffy, en van de film Serenity (een absolute aanrader), is al meer dan een jaar bezig aan het script van Wonderwoman, maar is er nu mee gestopt. Jammer, want hoewel ik de stripverhalen van Wonderwoman niet ken (ik ben toch meer een Marvel iemand) ben ik wel geinteresseerd in alles wat Joss Whedon doet. Kunnen ze niet een tweede Firefly film gaan maken? Ondertussen is er door de filmstudio een ander script voor deze film aangeschaft, dat zich afspeelt in de tweede wereldoorlog. Hmmm... Dat zou wel eens wat kunnen worden.

Maar niet getreurd: hoewel we een superheld kwijt zijn, krijgen we een nieuwe film over een vulkaanuitbarsting. Tja, natuurgeweld is wel inspirerend vind ik. Roman Polanski (een vrij bekende filmmaker) gaat werken aan een film over Pomeii, je weet wel: die Romeinse stad die nogal plotseling aan zijn einde kwam. Het wordt een verhaal over een architect, die in Pompeii terecht komt om aan een aquaduct te werken, maar wordt tegengewerkt. En dan werpt de Vesuvius ook nog eens roet in het eten. Een beetje het Titanic idee dus: een menselijk verhaal tegen een ontzagwekkend achtergrondverhaal, waarvan de afloop al bekend is. Maar het wordt vast indrukwekkend. Ik vraag me alleen af of ze de vulkaanuitbarsting van het einde van The Return of the King kunnen overtreffen.

Verder is het nu eindelijk zeker wanneer het zevende deel van de meest bekende serie kinder- en tienerboeken uitkomt. Harry Potter and the Deathly Hallows verschijnt 21 juli van dit jaar. Niet op 7 juli, wat het plan was. Maar de marketingmensen voorzagen strijdende belangen met de nieuwe film die een paar weken eerder verschijnt. Tja, dat is het gevolg van de commercie. Maar goed, op 7-7-7 kunnen we wel iets anders verwachten, namelijk het lang uitgestelde album van Saviour Machine, de 'onofficiële soundtrack bij de apocalyps': Legend 3:II. Yes!

Over kinderboeken gesproken, de auteur van Bridge to Terebithia (waarvan de verfilming binnenkort in de bioscoop verschijnt) is christen en heeft behartenswaardige dingen te zeggen over de manier waarop christenen zouden kunnen schrijven.

Verrassende vrijheidsstrijder (inspiring freedom fighter)

Vandaag is dan eindelijk de herkansing, na de roemloze crash van vorige week vrijdag. Hopelijk blijft blogger zich gedragen terwijl ik probeer opnieuw mijn verheffende, vooruitstrevende, vrijheidslievende (wat een boel V's) gedachten op papier te zetten.
Ja, het gaat om de film V for Vendetta, die ik een tijdje geleden (nu dus al wel twee weken) weer eens gezien had. En de eerste keer helemaal (omdat ze in de bioscoop geen pauze hadden. Gelukkig had ik niet iets heel belangrijks gemist). Ik kan natuurlijk niet precies hetzelfde opschrijven als ik vorige week gedaan zou hebben, maar ik hoop dat ik erbij in de buurt kom.
Eerst de film dan maar even, want dit is natuurlijk officieel een filmbespreking. De film speelt zich af in de nabije toekomst, als de oorlog in het Midden-Oosten uit de hand is gelopen en de wereld in chaos is vervallen. Maar, zoals in veel van deze verhalen (Children of Men), vecht Engeland moedig voort, als enige plek van orde, rust en regelmaat. Engeland is in de macht gekomen van de Norsefire-partij, die de touwtjes stevig in handen heeft. Er geldt een avondklok en iedereen die ook maar enigzins als bedreiging beschouwd wordt (kleurlingen, homo's en activisten), wordt naar gevangenissen afgevoerd. De partij controleert de media, censureert kunst en cultuur en beschikt ook nog eens over een eigen geheime politie. Verzet wordt niet getolereerd.
Het verhaal begint op Guy Fawkes-dag, 5 november, waarop herdacht wordt dat meneer Fawkes het parlementsgebouw wilde opblazen. Wat Fawkes niet lukte, lukt wel een mysterieuze, donker geklede man met een masker, de rebel met codenaam V. En hij kondigt aan dat hij over precies een jaar terug zal komen, en dat het Britse volk dan een kans krijgt zich bij hem te voegen en zich te bevrijden van haar onderdrukkers. Worden de Engelsen losgerukt uit hun lethargie, zullen ze zich bij het verzet aansluiten? Terwijl de klok verder tikt, ontfermt V zich over het meisje Evey, die buiten haar wil om bij zijn verzet betrokken is geraakt. Evey begint voor het eerst te hopen dat er vrijheid mogelijk is, maar ze wordt tegelijkertijd geconfronteerd met haar diepe angst. V neemt nogal drastische (en niet geheel moreel verantwoorde) actie om haar van die angst te bevrijden.
De Wachowski-broers (de makers van The Matrix) hadden een hand in deze film, en dat is duidelijk te zien in de beelden uit soms vreemde hoeken, een goed opgezet verhaal en meeslepende special effects. Toch is dit geen actiefilm in de stijl van The Matrix. De actie die er is, aan het begin en aan het einde, is spectaculair, maar is niet waar de film om draait. Het gaat om de reis van Evey naar vrijheid, de motivatie van V en de vraag of mensen bang moeten zijn voor hun regering, of andersom. Een vrij filosofische film dus. En vol verwijzingen naar literatuur. Ikzelf herkende alleen een paar citaten van Shakespeare, maar het is duidelijk dat er over de dialogen is nagedacht.
De karakters in de film worden sympathiek neergezet, van een cynische politieagent, die meer ontdekt over Norsefire dan hem lief is, tot Gordon, een televisiemaker met een geheim. En natuurlijk V. Maar wat wil je ook anders: een vrijheidsvechter die spreekt in lange volzinnen vol moeilijke woorden, die leeft in een onderaards gewelf vol stapels boeken, kunstwerken en films en die duelleert met een harnas. En hij draagt een cape. Tja, mensen die mij kennen zullen kunnen indenken dat zo iemand tot mijn verbeelding spreekt. Ook zijn visie dat het echte gevecht plaatsvindt op het niveau van de beelden en symbolen spreekt me aan.
Minder geslaagd vind ik de manier waarop de kerk in deze film wordt neergezet. Norsefire wordt gepresenteerd als een soort extreem christelijke partij, die samenwerkt met een corrupte kerk. Tegelijk worden de 'alternatieve levensstijlen' nogal verheerlijkt. Ik ben niet zo kortzchtig dat ik blind ben voor het falen van de kerk. In tegendeel, ik denk dat christenen zeker in staat zijn genadeloos met andere mensen om te gaan, wat in het verleden heeft geleid tot de inquisitie, brandstapels en oorlog. Maar de manier waarop het geloof in de film wordt getoond is wat eenzijdig en dat is jammer. Zo denk ik bijvoorbeeld ook niet dat de ultieme vrijheid bestaat uit het kunnen kiezen voor een homoseksuele levensstijl, zoals deze film suggereert. Let wel, ik beweer niet dat mensen die hiervoor kiezen ook maar een beetje minder waard zijn dan ik. Maar ik denk dat er voor mensen met een homoseksuele geaardheid ook wel eens sprake kan zijn van onvrijheid (kom ik later nog op terug).
V for Vendetta hoort duidelijk tot het genre van de anti-utopieën, of dystopieën, die een waarschuwend beeld geven van de toekomst. Het staat op één rij met boeken als 1984, Brave New World en Fahrenheit 451. In al deze drie boeken wordt de staat een macht die mensen hun vrijheid ontneemt. In 1984 door media en camera's, in Brave New World door drugs, in Fahrenheit 451 door het verbranden van boeken (Aaaaaahhhhh!!!! Dat is pas een nachtmerrie). Ik was als tiener (en ben nog steeds) gefascineerd door deze boeken, maar tegelijkertijd vond ik ze angstaanjagend. Vooral de slotzin van 1984 bleef nog heel lang door mijn hoofd spoken en terugkomen in mijn nachtmerries: ‘En Wilson had Big Brother lief.’ Waarom was dat zo angstaanjagend? Omdat Wilson zich het hele boek door had verzet tegen de macht van Big Brother en had geprobeerd zichzelf te blijven. Maar nu had hij geen keuzevrijheid meer over. Hij kon niets anders meer dan houden van die onderdrukkende macht, die hem had gemarteld en zijn geliefde Julia van hem had afgenomen. Hij was een robot geworden, hij was niet langer een persoon. Dat maakt deze verhalen voor mij zo angstaanjagend: het idee dat iemand, een macht of regering, je grenzen kan overschrijden, je kan manipuleren en je keuzevrijheid kan wegnemen. Het is hetzelfde principe dat de Borg (het half biologische/ half mechanische ras uit Star Trek) zo afschuwelijk maakt: het idee dat je individualiteit van je kan worden afgenomen. En zo onrealistisch is het helemaal niet. Kijk naar samenlevingen als Sovjet-rusland en communistisch China, waar mensen worden gehersenspoeld en waar individualiteit wordt onderdrukt. Waar mensen zich identiek moeten kleden in saaie bruine overhemden en waar verschillen streng worden gestraft. Ik denk dat mensen dat beeld ook hebben van de kerk: dat allerlei regels en verboden hun keuzevrijheid zouden beperken en ze als gelovigen minder zichzelf zouden kunnen zijn. Dat geldt zeker voor sektes, en ik geloof ook voor sommige geloofsgemeenschappen. Een gevaar waar christenen zeker voor op de hoede moeten zijn.
Bovengenoemde angsten raken volgens mij aan de kern van wat het betekent mens te zijn. Ons vermogen te kunnen kiezen maakt ons namelijk tot personen. Iemand die nergens voor kan kiezen, die op geen enkele manier zijn omgeving kan veranderen, is geen persoon meer. Het feit dat wij een eigen wil hebben, maakt ons tot wie we zijn. Ons vermogen te kiezen, onze wil, danken wij aan het feit dat we naar Gods beeld en naar Gods gelijkenis zijn geschapen. God heeft een wil. Hij koos ervoor de schepping te maken. Dat gebeurde niet vanzelf, maar omdat Hij het wilde. In de woorden van G.K. Chesterton: ‘Alle scheppen is scheiden. Geboorte is een even plechtig afscheid als de dood…’ God koos er later voor zich te openbaren aan Abraham, Hij koos voor het volk Israël, en uiteindelijk koos Hij ervoor zelf mens te worden. En hij besloot uit eigen beweging mensen te maken ‘naar zijn beeld en naar zijn gelijkenis’. En dat betekent: met een vrije wil. Hij maakte geen zielloze robots, geen marionetten die volgens een vast programma over de Aardbodem wandelden. Geen wezens die alleen maar instinctmatig op hun omgeving konden reageren. Nee, al vanaf het begin had de mens de vrijheid om te heersen ‘over de vissen van de zee, over de vogels van de hemel en over alle dieren die op de aarde rondkruipen’. God zei tegen de mens: ‘Nu is het jouw beurt. The floor is yours…’ God wilde dat de mens hem zou liefhebben. Niet op de manier van Big Brother, door manipulatie, want dat is geen echte liefde. Liefde is geen gevoel, maar een daad van de wil, zoals gospelzanger Don Francisco ooit eens zong. Dus schiep God mensen als zelfstandige wezens, los van Hem. G.K. Chesterton schrijft in Orthodoxie dat onze liefde niet op onszelf gericht is: ‘Ik wil mijn naaste niet liefhebben omdat hij mij is, maar juist omdat hij mij niet is.’ En dat geldt ook voor God. ‘Geen andere filosofie [dan het Christendom] heeft een God die zich werkelijk verheugt in de verdeling van het universum in levende personen… Wil een mens God liefhebben, dan is het nodig dat er niet alleen een God is die kan worden liefgehad, maar ook een mens om lief te hebben.’
Onze keuzevrijheid is voor God dus heel belangrijk. Hij wil juist dat wij van elkaar verschillen, dat wij een unieke identiteit hebben. En dit hangt volgens mij weer samen met de leer van de drie-eenheid. Oké, nu wordt het wel heel moeilijk voor een stukje op een blog, want als er iets paradoxaal lijkt, is het wel hoe één God kan bestaan uit drie personen. Daar ga ik ook geen antwoord op geven. Wel is God dus een God die van eeuwigheid af verscheidenheid bevat en dat ook belangrijk vindt. De drie personen van de drie-eenheid, Vader, Zoon en Geest, zijn van elkaar gescheiden, ze zijn werkelijk verschillende personen, maar toch zijn ze één. En van eeuwigheid af wordt God gekenmerkt door liefde, de liefde tussen de personen van de drie-eenheid. De bijbel zegt dat God liefde IS. Hij is niet ‘lief’ als eigenschap, zoals hij ‘heilig’ is, maar Hij is in zijn wezen liefde. Dit klinkt misschien controversieel, maar zou dit niet het verschil tussen het christendom en de islam verklaren? De islam eist van haar volgelingen gelijkheid: ze moeten op precies dezelfde momenten bidden, in precies dezelfde bewoordingen, ze moeten voldoen aan etensvoorschriften en kledingvoorschriften en voor vrouwen geldt nog dat ze hun persoonlijkheid onder sluiers en burkha’s moeten verbergen. Zou dit er niet mee te maken kunnen hebben dat Allah geen drie-eenheid is, en dus geen god is die verscheidenheid kent en die gekenmerkt wordt door liefde tussen onderscheiden personen? Zoals Chesterton schrijft (Ik zei dat ik hem zou aanhalen): ‘De westerse religie heeft altijd scherp aangevoeld dat ‘het niet goed is dat de mens alleen zij’… Voor ons is God zelf gemeenschap… Want het is niet goed voor God dat Hij alleen is.’
Het christelijk geloof biedt dus een basis op grond waarvan ik mezelf mag zien als persoon, als mens. Ik mag mijn eigen grenzen bewaken. Ik hoef andere mensen (ouders, leidinggevenden, oudsten in de gemeente) niet over mijn grenzen te laten komen en mijn keuzes te laten bepalen. Ik mag mijn verlangens zoeken en eigen keuzes maken, omdat ik weet dat ze door God geschapen zijn. En ik hoef niet bang te zijn dat God me wil ‘bezitten’. En hier komen we op het gebied van een schijnbare paradox. Want vroeg God niet al vanaf het eerste begin de mens Hem te gehoorzamen? Stond daarvoor niet die boom in de hof van Eden, met die verleidelijke appels? Is dat niet een vorm van onvrijheid? Toch, als je de bijbel leest, is het nergens Gods bedoeling de mens te onderdrukken of zijn persoonlijkheid te ontnemen. ‘Waar de Geest van de Heer is, daar is vrijheid,’ staat er ergens. En Gods wet wordt ook genoemd: ‘De wet van de vrijheid’. Hoe kan een wet nou een wet van vrijheid zijn? Ook dat hangt samen met het feit dat we naar Gods beeld zijn geschapen. Als dat namelijk waar is, dan zijn we het meest vrij om te kiezen, dan zijn we het meest onszelf, als we leven als afbeeldingen van God. Een wezen dat als vis is geschapen (om maar een voorbeeld te nemen) is het meest vrij als het ook leeft als een vis, en niet als een amfibie. Als de vis zwemt voelt hij zich ‘als een vis in het water’, maar als hij aan de lijn hangt, of op het strand ligt, is hij niet vrij om vis te zijn. Dus dienen de voorschriften van God niet om ons onze vrijheid te ontnemen, maar juist om onze vrijheid (en de vrijheid van anderen) te behouden. Kijk maar eens naar het verhaal uit Genesis 3. Wie manipuleerde Adam en Eva, wie probeerde hen met leugens en bedrog te beheersen? Juist, niet God (want die had puur de waarheid gezegd), maar de slang. En kregen de mensen meer vrijheid door van de boom te eten? Nee, ze vonden dat ze zich moesten bedekken met boombladeren, ze verstopten zich voor God en ze raakten gescheiden van elkaar. Kijk daarentegen naar Jezus. Hij was volledig gehoorzaam aan God. Hij deed ‘alleen wat hij zijn vader zag doen’. Toch geloof ik dat hij de meest vrije persoon was die ooit op Aarde heeft rondgelopen.
Vaak is onze zogenaamde 'vrijheid' slechts schijnbare vrijheid. Laat me nog een keer Chesterton aanhalen, als hij uitlegt dat grenzen wél belangrijk zijn: ‘Een kunstenaar bemint juist zijn grenzen. Zij vormen het ding waarmee hij bezig is. Een schilder is juist blij dat het linnen plat is. En de beeldhouwer is blij dat de klei kleurloos is… De verering van de wil, is de ontkenning van de wil.’ Zo willen mensen vrij zijn om te kunnen drinken, roken, drugs gebruiken. Maar al snel zullen ze erachter komen dat ze hun vrijheid juist zijn kwijtgeraakt. Ze kunnen niet meer kiezen om niet te roken, te drinken of drugs te gebruiken. Mensen willen de vrijheid hebben om alles te kunnen kopen wat ze willen, maar vervolgens zijn ze gebonden aan hebzucht. Mensen willen vrij zijn om seks te hebben met iemand van hun eigen geslacht, maar is dat niet een vorm van onvrijheid? Hoeveel vaste homorelaties zijn er? Wordt het ontstaan van homofilie niet beïnvloed door tekortkomingen in de jeugd, bijvoorbeeld een gebrekkige identificatie met de ouder van hetzelfde geslacht? En is het niet een vorm van liefde die gericht is op ‘het eigene’ en niet op ‘het andere’, dus in zekere zin narcistisch? Nogmaals, ik zal de laatste zijn om iemand te veroordelen om dergelijke keuzes. Er zijn in mijn leven ook terreinen waarop ik weet dat ik niet leef volgens de wil van God, terreinen waarop ik niet Gods beeld weerspiegel. De bijbel noemt dat zonde: als ik keuzes maak die tegen God ingaan. Maar ik merk ook dat ik dit ervaar als een gebondenheid, als een wetmatigheid ‘dat het kwade zich aan mij opdringt, ook al wil ik het goede doen.’ Zo beschrijft Paulus het in Romeinen 7. ‘In alles wat ik doe zie ik die wet. Hij voert strijd tegen de wet van God, waarmee ik met mijn verstand instem, en maakt van mij een gevange van de wet van de zonde.’ (N.B. gevangene, dat betekent: onvrij). ‘Wie zal mij verlossen uit dit bestaan dat beheerst wordt door de dood?’. Over die vraag gaat het vaker op deze blog. En ook nu is het antwoord: Jezus. Doordat hij ons verandert door de Heilige Geest, worden we vrij om te leven zoals we bedoeld zijn, als beelddragers van God.
Er is nog meer over deze film te zeggen, bijvoorbeeld over de manier waarop Evey uiteindelijk haar vrijheid ervaart (en daarover had ik in de vorige versie van dit stukje ook geschreven), maar ik vind het mooi zo. Per slot van rekening hebben jullie ook nog wel iets anders te doen vandaag. De film eindigt met een mooie scéne, als alle inwoners van Londen zijn toegestroomd om de laatste daad van V te zien. Als hij zijn woord heeft gehouden doen die miljoenen mensen allemaal hun maskers af. Dan is te zien hoe ze allemaal verschillende personen zijn: jong, oud, klein, groot, dik, dun, man en vrouw. En in de menigte staan ook de personen die in de loop van het verhaal zijn omgekomen. Onze individualiteit, onze persoonlijkheid, is iets blijvends.
Ik besluit met een toepasselijke tekst uit het bijbelboek Galaten: ‘Om vrij te zijn heeft Christus u vrijgemaakt. Laat u dus niet weer een slavenjuk opleggen.’ Amen!

Update: ongelukkige formulering verwijderd. Dank je Reinder!

[Due to the length of this post, and because I do not know whether there are English speakers reading this blog, I have refrained from a translation this time. If you would appreciate a translation fo this post, please leave a comment and I will translate this post for you.]

Reis naar de zon en andere avonturen (journey to the sun and other adventures)

Ja, er is weer mooi nieuws te melden op het gebied van films. Zo is het voorstukje van de film Sunshine op het internet gekomen. De titel doet denken aan een zonnige romantische komedie, waarin de helden elkaar aan de Costa del Sol in de armen vallen, maar dat beeld kan niet verder van de waarheid zijn. Het gaat om een heftige science fiction film, waarin een team van astronauten afreist naar de zon, die op het punt staat te doven. Hun doel is met behulp van kernkoppen de zon weer aan de praat te krijgen. Veel science fiction films spelen zich ver in de toekomst af, zodat de technologie niet echt realistisch meer is, of ze gaan om buitenaardse wezen die nu op Aarde komen. Deze film gaat weer over realistisch aandoende ruimteschepen en goed onderzochte scenario's. Het schijnt dat er heel wat wetenschappers naar het script hebben gekeken. Het is natuurlijk een rampenfilm (een beetje zoals The Core en Deep Impact, wat ik goede films vond), maar de spanning gaat nu vooral komen van het psychologische aspect: een reis naar onze bron van licht zal mensen wel op de zenuwen werken, vooral als ze zo lang met elkaar op een kluitje zitten. Ik ben in elk geval benieuwd. De zon is een ongelofelijk fascinerend hemellichaam, en ik ben benieuwd hoe ze dat in beeld gaan brengen...

Ik heb eerder geschreven over een nieuwe versie van Tarzan, die in voorbereiding is. De schrijver van Tarzan, Edgar Rice Burroughs, was nogal productief. Hij schreef ook de avonturenserie John Carter of Mars. In deze verhalen komt een aardbewoner terecht op Mars (doordat hij overnacht in een grot. Dit is meer science fantasy dan science fiction. Maar dat is natuurlijk geen probleem). Op Mars leven groene mensen, allerlei monsters en reuzen. Gelukkig blijkt onze held (John Carter) in de atmosfeer van Mars over superkrachten te beschikken en hij gaat de strijd aan tegen allerlei onrecht (en hij redt de prinses. Het eerste deel heet The princess of Mars). Het klinkt wat clichématig, maar dit was het boek waar het cliché ontstond. Er wordt al tijden gewerkt aan een filmversie. Het laatste bericht is dat de rechten bij Disney zijn terecht gekomen. Misschien willen ze een serie avonturenfilms maken in de lijn van Pirates of the Caribbean, of misschien wordt het wel een computeranimatiefilm van Pixar. Het lijkt me in elk geval een mogelijkheid voor buitenaardse steden, getentakelde monsters, onvoorstelbare heldendaden en zulks. Het zou mooi zijn als er ook weer een meer realistische SF film over Mars zou komen (daar heb ik vaak over gefantaseerd en zelfs een boek over geschreven), maar hiermee ben ik voorlopig wel tevreden.

Ik ben een groot fan van het fantasygenre, dat zal jullie zo ondertussen bekend zijn. Het enige nadeel is echter dat sommige series zo ongelofelijk lang zijn. The Wheel of Time heeft ondertussen elf delen (de twaalfde komt eraan), de Tales from the Malazan Book of the Fallen worden er tien (met nog zes boeken van een andere schrijver ernaast) en de Shannara-serie van Terry Brooks gaat ook eindeloos door. Ooit wil ik wel eens een einde lezen aan een verhaal. Een ander nadeel van deze boekenseries is dat het wel heel moeilijk wordt er één film van te maken (of zelfs drie). En om van te voren een serie van elf films goed te keuren zal de meeste filmstudio's te ver gaan. Maar er is een oplossing voor gevonden: maak er geen film van maar een miniserie voor de televisie! Dat geeft gelegenheid om alle verhaallijnen te tonen en alle boeken te verfilmen. En als je kijkt naar de pruductiewaarden in series als Firefly en Battlestar Galactica doen die niet veel onder voor hollywood films. Dus gaat er nu een TV-serie gemaakt worden van A Song of Ice and Fire van George R. R. Martin. Ik heb dit boek wel op mijn lijstje staan om ooit eens te lezen, maar het is er nog niet van gekomen. Volgens sommigen is dit de beste fantasy sinds Tolkien. Anderen prijzen de serie om de realistische politieke ontwikkellingen (met ondoden en magie) en de nogal brute overeenkomsten met de donkere middeleeuwen. Nou ben ik niet voor censuur, maar als ik hoor wat voor dingen er allemaal in de boeken beschreven worden, schuif ik ze wat naar achteren op mijn lijstje. Toch zou ik de serie wel willen zien, al was het alleen maar omdat ik dan zou weten waarover ik praat.

Er begint langzaam wat meer bekend te worden over de derde Pirates of the Caribbean-film. Voor iedereen die benieuwd is hoe At Worlds End de tweede film gaat overtreffen staan hier een paar productietekeningen. Als je graag volledig verrast wilt worden moet je niet kijken (en ook niet verder lezen), maar ik werd er wel enthousiast over. Er komen in elk geval dingen in beeld die ik altijd al eens in een film heb willen zien. De vorige film had de kraak (cool! Ik wilde ooit een fantasyverhaal schrijven dat De Koning en de Kraak zou heten. Komt misschien nog wel), deze heeft een gigantische draaikolk! Yes! En een eiland van scheepswrakken! En het einde van de wereld! Het wordt weer een fantastische ervaring in de bioscoop!

Update: de productietekeningen zijn van de site verwijderd. Helaas, ze zagen er spectaculair uit. De tekening van de draaikolk is echter ook te zien op de Dead Man's Chest-DVD: in de documentaire hangt die heel groot in de kamer van de scriptschrijvers. Dus voor wie de tekening toch wil zien...

[There's some nice news again on the topic of movies. Like the trailer for the movie Sunshine. The title reminds me of a sunny romantic comedy, with the heros embracing each other at the Costa del Sol at the end, but that image cannot be further from the truth. It's really a very cool science fiction movie, in which a team of astronauts travels to the sun, that is cooling down. Their goal is to reignite the sun with the help of nuclear weapons. Many SF movies take place in a far future, where the technology need not be realistic, or in our age where aliens invade the earth. This one is about realistically thought out space ships and well researched scenario's. I've heard that the script has been checked by a lot of scientist. Of course it's a disaster movie (like The Core and Deep Impact, which I liked), but the tension will come primarily from the psychological side: to travel to the source of all our light will act on people's nerves, especially when they are close together for such a long time. I am excited about this movie. The sun is a very fascinating star, and I am curious to see it on the big screen.

I wrote before about a new version of Tarzan, that's in production. The author of Tarzan, Edgar Rice Burroughs, was fairly productive. He also wrote a series of adventurenovels: John Carter of Mars. In these stories an earthling finds himself on Mars (because he spends the night in a cave. This is more science fantasy than science fiction. But I don't care about that). Mars is peopled by green skinned people, all kinds of monsters and giants. Luckily our hero (John Carter) is equipped with superpowers because of Mars' atmosphere and he takes up the fight against all kinds of injustice (and he rescues the princess. The first part is called The princess of Mars). It all sounds a bit corny, but this was the book that began the cliche. A film version is in the works for some time now. The last news is that Disney has acquired the rights. Maybe they want to make a series of adventure movies like Pirates of the Caribbean, or maybe it will be a Pixar animation production. At any case this seems like the perfect opportunity for alien cityscapes, tentacled monsters, heroism and suchlike. It would be nice if we would have another more realistic movie about Mars also (I've often fantasized about that and even wrote a book about it), but I'm content with this story in the mean time.

I like fantasy, a fact that will not have been lost on you. The only downside is that some series are unbelievably long. The Wheel of Time counts eleven parts already (the twelfth is on its way), the Tales from the Malazan Book of the Fallen will be ten (with another six books by another author) and the Shannara-series by Terry Brooks doesn't seem to end anytime soon. I like to read a conclusion once in a while. Another downside of these series is that it will be very hard to translate them into a movie (or even three). I don't think any studio will greenlight eleven pictures in advance. But there's a solution: make no movie, but a mini-series. That gives the opportunity to show all story lines and adapt all parts of the series. And the production values of series like Firefly and Battlestar Galactica are comparable to those of many hollywood productions. And indeed, there will be made a TV-series based on A Song of Ice and Fire by George R. R. Martin. This series is on my to-read-list, but I haven't yet. According to some this is the best fantasy since Tolkien. Others praise the series because of the realistic political plots (with undead and magic) and the portrayal of a brutal dark age mentality. Well, i'm not advocating censoring, but when I read some of the things described in these books, I tend to postpone my reading them. Still, I would like to see this series, if only to know what I'm talking about.

Slowly some information is appearing about the third Pirates of the Caribbean picture. Everybody interested in how At Worlds End will top the second movie here is some production artwork. If you want to be completely surprised in the cinema you must not look (and not read on either), but I was enthusiastic about it. There will be shown some things I've always wanted to see on the big screen. The last movie had a kraken (cool! I once wanted to write a fantasystory entitled The King and the Kraken. And maybe I will one day), this one has a giant whirlpool! Yes! And an island comprised of shipwrecks. And the end of the word. It will once again be a fantastical experience!

Update: the artwork has been pulled from the site. Sad, because they looked spectacular. The drawing of the whirl pool can also be found on the Dead Man's Chest-DVD, on the wall in the scriptwriters' room.]

Goede films uit 2006 (Good movies from 2006)

Ja, als het januari is publiceren allerlei schrijvers hun lijstjes met de favorieten van het afgelopen seizoen. En als groot filmliefhebber lees ik graag de lijstjes van de filmrecensenten, vooral als het schrijvers zijn die een goed doordachte mening geven, en met wie ik het relatief vaak lijk eens te zijn. Vandaag vond ik een goede top 25, van Jeffrey Overstreet, die artikelen over film schrijft voor Christianity Today en wiens blog ik dagelijks volg. Deze top 25 is wat uitgebreider dan andere, omdat hij in discussie gaat met andere schrijvers en critici over wat de films die hij noemt nou zo goed maakt. En vanuit het standpunt van een christen die zoekt naar waarheidsmomenten in allerlei soorten films. Ik werd erdoor geïnspireerd. Op de eerste plaats? The New World. Die moet ik binnenkort ook maar weer eens aandachtig kijken.

[Yes, it's january and authors tend to publish their lists of favorites of the last season. And as a film lover I like to read the lists of critics, especially when they are authors that have a well thought out conviction, and I tend to agree with them fairly often. Today I found a good and enjoyable top 25, by Jeffrey Overstreet, who writes about film for Christianity Today and whose blog I read daily. This top 25 is a more extended thatn usual, because the author enters discussion with other authors and critics about the qualities of the movies and what makes them as good as they are. And all from the position of a christian seeking for moments of truth in all kinds of movies. I was inspired by it. Number one? The New World. I'll have to watch that one again someday soon.]

Het leven van binnen (The life within)

Sommige films zullen altijd bekend staan als de eerste in hun soort. Denk aan de eerste film met geluid (The Jazz Singer - niet dat ik die gezien heb), de eerste lange tekenfilm (Sneeuwwitje en de zeven dwergen) en de eerste computer animatiefilm (Toy Story). Gisteravond heb ik weer eens de eerste film gekeken die volledig bestond uit niet van echt te onderscheiden computeranimatie: Final Fantasy - The Spirits Within. Nou ja, niet van echt te onderscheiden, dat is niet het geval, maar de beelden zijn veel gedetailleerder dan die van bijvoorbeeld Toy Story of Shrek, van een afstandje lijken de mensen echt, en het is makkelijk te vergeten dat je naar een animatiefilm kijkt. Computers kunnen al heel veel realistisch weergeven: landschappen, ruimteschepen, kleding en haar (een kwart van het budget van de film is gespendeerd aan het haar van de hoofdpersoon. Ze is direct de enige met lang haar in de hele film). Alleen bij opnames van heel dichtbij wordt het wat onrealistischer, de huid is bijvoorbeeld vaak net te glad of te glimmend. Ook komt het 'acteren' van de hoofdpersonen soms niet levensecht over en zijn hun bewegingen wat houterig. Meer recente computeranimatiefilms (Monster House) vangen dat op door de bewegingen van de acteurs te kopiëren. Maar tegelijk proberen deze films niet dezelfde mate van realisme te bereiken als Final Fantasy, en dat terwijl in de afgelopen vijf jaar de mogelijkheden van computeranimatie flink zijn toegenomen.
Tot zover de technische informatie. Per slot van rekening kijk ik geen films voor de computeranimatie, maar voor de beelden en het verhaal. Ik heb deze film al een paar keer gekeken, en daaruit kun je afleiden dat ik het een goede film vind. Toch zie ik ook wel enkele tekortkomingen. Zo zijn de dialogen niet al te sterk. Ze klinken houterig. Dieren en planten worden 'life-forms' genoemd en het script bevat de geijkte cliché's als 'What have I done?'. Nee, ik kijk deze film niet voor de dialogen. Ook op de pseudo-wetenschappelijke achtergrond van het verhaal heb ik nog wel wat aan te merken. Het wordt nooit goed uitgelegd wat de slechterikken, de fantomen, kunnen doen: ze kunnen iemands ziel stelen, maar tegelijk kunnen ze mensen infecteren? Ze kunnen gedood worden door lasers, maar krijgen er tegelijk kracht door? Ze kunnen door een soort 'geestesgolf' worden uitgeschakeld? (Deze bespreking zet een aantal problemen op een rijtje). Als ik deze film kijk, denk ik maar niet te veel over deze vragen na. Ik geloof ook niet dat de kracht van de film ligt in het goed doordachte verhaal.
De film was een flop in de bioscoop in 2001, en kreeg heel slechte besprekingen. De animatiestudio, Square, ging dan ook failliet. Ik bevind me duidelijk in de minderheidspositie. Wat misschien scheelt is dat ik niks afwist van de computerspellen waarop de film gebaseerd zou zijn. Volgens de fans van de spellen had de film er inhoudelijk niets mee te maken. Dat kan mij echter helemaal niet schelen. Wat ook scheelt is natuurlijk dat ik houd van films die me verplaatsen naar een andere wereld, een wereld die mijn verbeelding prikkelt en mijn verlangen opwekt. En dat doet deze film. Van de technologie van de toekomst (coole ruimteschepen, holografische computers en een overkoepelde stad), de apocalyptische beelden (droombeelden van een oorlog op een andere planeet en de verwoeste aardse steden), de fantasievolle fantomen (rood doorschijnende buitenaardse wezens, die dwars door muren en vloeren heen opduiken), tot een eenzame roofvogel die zweeft over een zonovergoten landschap. Oh, en de knappe hoofdpersoon, dokter Aki Ross, natuurlijk.
Maar deze beelden zijn voor mij ook krachtig omdat ik er een illustratie in zie van een geestelijke waarheid. En nee, ik doel niet op de New Age-achtige 'gaia-hypothese', de gedachte dat de aarde een ziel heeft en dat elk leven op Aarde daaruit voortkomt en daaruit terugkomt. In de film wordt dat gebracht als een troostvolle gedachte, een vorm van leven na de dood, maar dat kan ik er niet echt in zien. Het biedt wel een mooie achtergrond voor het verhaal, vooral aan het eind als de 'gaia' van de aarde en die van een buitenaardse planeet tegenover elkaar komen te staan. Spectaculaire beelden ook. Nee, de filosofie van het verhaal, daar kan ik niet zo veel van leren. Maar de filosofie wordt gebruikt om beelden weer te geven, die volgens mij ook op het leven van christenen van toepassing zijn. De hoofdpersoon, dokter Aki Ross, is namelijk besmet met een stukje fantoom, buitenaarde geest, die in haar groeit. Het is als een ziekte, die zich steeds verder naar binnen graaft. Door allerlei medische technieken kon de fantoom tijdelijk worden ingekapseld, maar als er geen definitieve oplossing komt, zal Aki eraan overlijden. Tegen het eind van de film (ik verklap hier een paar dingen als je de film nog niet gezien hebt) begint de fantoom de overhand te krijgen. De tijd begint te dringen. Maar nieuw leven, afkomstig van de geest van de Aarde, komt Aki binnen en verandert de fantoom in haar. In een droom ziet ze hoe de kleur van de fantoom verandert van rood (fout), naar blauw (goed) en hoe de fantoom die haar aanviel verdwijnt. En vanuit het hart van Aki breidt de verandering zich uit naar buiten. Het is als de kringen op een vijver, die van binnen naar buiten toe lopen. De slechte buitenaardse macht, die door laserstralen en bombardementen alleen maar machtiger werd en zich dieper in de aarde ingroef, wordt van binnenuit vernietigd. Daarvoor moet wel een offer optreden: Aki's geliefde laat zich opnemen in de 'gaia' van de andere planeet, om de verandering door te geven. Hij is het middel waardoor de vernieuwing kan doorwerken. En de film eindigt met de beelden van vernieuwing: de schijnende zon, een roofvogel boven de bergen.
Ik heb hier natuurlijk al vaker geschreven hoe ik denk dat de kern van het christelijk geloof is dat God ons van binnenuit verandert. In een artikel over de Oosters-Orthodoxe kerk las ik dat de zonde daar niet alleen als een kwestie van juridische schuld wordt gezien, maar ook als een ziekte. Wij zijn niet alleen schuldig en hebben vrijspraak nodig, we zijn ook ziek en hebben genezing nodig. De zonde is een besmetting in ons, die ons het leven ontrooft, die ons van God scheidt en waardoor we dingen doen die we eigenlijk helemaal niet zouden willen. Ik merk dat in elk geval in mijn leven. Het is de reden dat Paulus zegt: 'Ik ontdek in mij de wetmatigheid dat het kwade zich aan mij opdringt, ook al wil ik het goede doen. Innerlijk stem ik vol vreugde in met de wet van God, maar in alles wat ik doe zie ik die andere wet. Hij voert strijd tegen de wet waarmee ik met mijn verstand instem en maakt van mij een gevange van de wet van de zonde, die in mij leeft. Wie zal mij, ongelukkig mens, redden uit dit bestaan dat beheerst wordt door de dood?' (Romeinen 7 vers 21-24). Ja, zelfs al zijn onze zonden vergeven, er zit iets in ons hart dat ervoor zorgt dat we doorgaan met zondigen, een diep gewortelde neiging om te doen wat God niet wil dat we doen, en dat niet goed voor ons is. En het is uitermate frustrerend om daar in jezelf tegenaan te lopen. Maar er is hoop. Want Paulus geeft als antwoord op zijn vraag: 'God zij gedankt, door Jezus Christus, onze Heer' (vers 25) en even verderop legt hij uit waarom: 'De wet van de Geest die in Christus Jezus leven brengt, heeft u bevrijd van de wet van de zonde en de dood.' (Romeinen 8 vers 2). Regels en voorschriften konden ons niet innerlijk veranderen. Ze zijn als de lasers uit de film, die de buitenaardse besmetting alleen maar dieper lieten graven. (Zo zegt Paulus ergens dat de wet begeerte opwekt.) Maar wat regeltjes niet konden, kan God wel. Door het werk van Jezus heeft God 'in dit bestaan (ons leven) met de zonde afgerekend, opdat in ons wordt volbracht wat de wet van ons eist' (vers 3). Wat de wet voorschreef, Gods wil, wordt werkelijkheid in ons leven, maar niet doordat we ons uiterlijk aan de regels houden. Nee, ons veranderde gedrag komt voort uit een veranderd innerlijk. 'Ons leven wordt immers niet langer beheerst door onze eigen natuur, maar door de Geest.' (Romeinen 8 vers 4). Het is als in de film: het nieuwe leven (niet iets vormeloos of ongedefinieerds als 'gaia', maar het leven van de persoonlijke, levende God), verandert ons van binnenuit en die verandering werkt vervolgens door naar buiten: in ons gedrag, in onze relaties, in onze wereld. Dat is wat het christendom belooft. Dat is waar ik naar verlang. En dat is waarom deze film mij raakt.

[Some movies will always be known as the first of their kind. Think of the first movie with sound (The Jazz Singer - not that I've seen that one,the first complete animated movie (Snowwhite and the seven dwarves) and the first computeranimated movie (Toy Story). Yesterday I once again watched the first photo-realistically animated movie: Final Fantasy - The Spirits Within. Well, not quite photo-realistical, but the images are much more detailled than for example Toy Story or Shrek, from a distance the people seem real, and it's easy to forget you're watching an animated movie. There's a lot computers can render realistically already: landscapes, space ships, clothing and hair (a quarter of the budget was spent on the hair of the protagonist. She is the only one with longish hair in the movie). Only close up shots are clearly computeranimated, for example skin is shown a bit too shiny and spotless. And the acting of the cgi-actors is a bit wooden and sometimes not emotionally convincing. More recent computeranimated movies (Monster House) compensate by capturing the movements of the actors. But these movies do not aim for the same level of realism as Final Fantasy, even though the possibilities of computeranimation are increased in the past five years.
But let's not focus on the technical information. I do not watch movies for the computerskills, but for the images and the story. I have seen this movie a couple of times already, and that shows I like it. Still I can see several shortcomings. The dialogues are not very convincing. They're stilting. Animals and plants are called 'life forms' and there are the usual cliché's like 'What have I done?'. No, I do not watch this movie for the dialogues. And the pseudo-scientific background is not very convincing either. There's never a good explanation of what the bad guys, the phantoms, are able to do: they can steal one's soul, but also infect people? They can be killed by lasers, but gain strength from lasers too? They can be killed by a 'spirit wave'? (This review lists some more problems). When I watch this movie I tend not to think about these questions too much. I do not believe it's power is in the well thought out story.
The movie flopped at the cinema's in 2001 and had bad reviews. The animationstudio, square, went bankrupt. I'm clearly in the minority on this one. Maybe it helps that I am nog familiar with the computergames the movie is based on. According to the fans of the games the movie had little to do with them. I'm not very concerned with that. And what also helps is my love for movies that transport me to another world, a world that incites my imagination and my desire. And this movie does that. There's futuristic technology (space ships, holographic computers and a city beneath a shining canopy), the apocalyptic imagery (ream images of an alien war and desolated cities on earth), the fantastical phantoms (shining red aliens that appear through walls and floors), and a single bird of prey soaring above a sun bathed landscape. Oh and the nice protagonist, doctor Aki Ross.
These images to me gain their strength because I see in them an illustration of a spiritual truth. And no, I'm not alluding to the New Age-like 'gaia hypothesis', the thought that our earth has a soul and all life on earth comes from that and returns to it. In the movie this is brought as a comforting notion, a kind of life beyond death, but I cannot see it like that. But it is a nice backdrop for the story, especially at the end, when the earth gaia and the gaia of an alien planet are opposed. Spectacular imagery too! No, the philosopy of this story is not something that speaks to me. But the philosopy is used to create images that I think also apply to the lives of christians.
The protanist, Dr. Aki Ross, is infected by a piece of phantom, alien spirit, growing inside of her. It's like a sickness, burrowing farther and farther inward. By all kinds of technical advancements the infection is stopped for now, but if a final solution is not found, Aki will die. At the end of the movie (spoiler alert) the phantom starts to gain the upper hand. Time is running out. But new life, coming from the earths' spirit, comes inside of Aki and changes the phantom within her. And from Aki's heart the change exapands outward. It's like circles in a pond, flowing from the center to the shores. The evil alien power, that only gained power by the lasers and bombardments and buried deeper into the earth, is destroyed from the inside out. But a sacriface has to be made for that. Aki's friend lets himself be taken in by the 'gaia' of the alien world, to pass on the change. He is the means by which renewel is realised. And the movie ends with images of renewal: the clear sky and a bird of prey above the mountains.
I've told before how I think the core of the christian faith is God changing us from the inside. In an article about Orthodox faith I read sin is seen not only as a matter of juristical guilt but also as a sickness. Not only are we guilty and do we need forgiveness, we are also sick and need healing. Sin is an infection robbing us of life and seperating us from God, by which we do the things we do not even want to do. I see this as a truth in my life. It's the reason Paul exclaims: 'So I find this law at work: When I want to do good, evil is right there with me. For in my inner being I delight in God's law, but I see another law at work in the members of my body, waging war against the law of my mind and making me a prisoner of the law of sin at work within my members. What a wretched man I am! Who will rescue me from this body of death?' (Romans 7 verse 21-24). Yes, for even though are sins are forgiven, there's someting in our hearts that makes us continue sinning, a deep rooted habit of doing what God doesn't want us to do and what hurts us in the end. And it's very frustrating to recognize this law in yourself. But there is hope. For Paul gives the anser to his question: 'Thanks be to God, through Jesus Christ our Lord!' (verse 25) and a bit further on he explains why: 'Through Jesus Christ the law of the spirit of life set me free from the law of sin and death.' (Romans 8 verse 2). Rules and regulations were not able to change us from the inside. They are like the laser beams in the movie, that only resulted in the alien infestation burrowing even deeper into the earth. (Like Paul says that the law incites our lusts). But what the rules were not able to do, God did. By the work of Christ God has 'condemned sin in sinful man, in order that the righteous requirements of the law might be fully met in us' (verse 3). What the law asked of us, Gods will, becomes a reality in our lives, but not because we conform to outward rules. No, our changed behaviour is the result of a changed heart. 'We do not live according to the sinful nature but according to the spirit' (verse 4). Just like in the movie: the new life (not a formless, soulless thing like 'gaia', but the life of the personal, living God) changes us from the inside, and that change will expand outward in our behaviour, in our relationships and in our world. That is the promise of christianity. That is what I desire. That is why this movie touches me. ]

Piraten, ruimteschepen en avatars (Pirates, spaceships and avatars)

Aah... Wat is er beter dan na een lange dag werken en tegen de stormwind inlopen (met mijn hoed in de hand, natuurlijk), dan thuiskomen en lezen over toffe, fantasievolle films die eraan komen, met muziek van Third Day op de achtergrond en een mok vol koffie (caffeinevrije weliswaar, maar toch)? Een retorische vraag, toch? Nou ja, er zijn wel betere dingen te bedenken, maar dit heeft toch ook wel zijn charme. In elk geval zal ik proberen jullie op de hoogte te brengen van het belangrijkste nieuws van de afgelopen tijd (behalve de mededeling dat de vierde Indiana Jones film dit jaar wordt opgenomen en uitkomt in mei 2008. Ja, Harrison Ford is al wat ouder, maar als Sean Connery op zijn 73de in The League of Extraordinary Gentlemen kon optreden als Allan Quatermain hoor je mij niet over leeftijd zeuren. Bovendien: Spielberg regisseert...)

Mooie intro voor een film die dit jaar uitkomt: Pirates of the Caribbean - At Worlds End. Deze serie komt volgens sommige recensenten dicht bij Indiana Jones, als het gaat om puur plezier en spanning. Ik weet dat ik bij de eerste film met een brede glimlach de bioscoop uitkwam. En bij de tweede met een brede grijns (een kraak. Hoe cool is dat? Een kraak!). Dit jaar komt de derde en er beginnen langzaam wat beelden het internet op te sijpelen. Zoals deze filmposters. Ik vind ze tof. Ze zijn sfeervol, de helden staan er intrigerend op en de sfeer lijkt wat donker en 'creepy'. Ja, dat wordt weer genieten in de bios!

Als het ze lukt Indiana Jones op tijd af te krijgen (en het zal Spielberg wel lukken), dan wordt 2008 echt weer een jaar voor filmgeeks zoals ik. Want behalve Indiana Jones keert ook Star Trek terug op het witte doek. Voor de elfde keer wel te verstaan. Maar nu gaat het niet over Picard en zijn team (die werden er ook niet jonger op), maar de serie maakt een frisse start. Het script gaat over de eerste ontmoeting tussen kapitein James T. Kirk en Mr. Spock, dus in de beginjaren van de federatie. Regisseur J.J. Abrams (bekend van Mission Impossible III en wat TV-series zoals Lost) heeft beloofd dat het verhaal tof is voor fans en toegankelijk voor niet-fans. En er was sprake dat Matt Damon Kirk zou spelen. Oh, en de originele acteur, William Shatner, heeft ook een rol, maar niet als Kirk. Ik ben benieuwd. De Star Trek verhalen snijden vaak wel diepere thema's aan over de betekenis van de mens, en onze plaats in het heelal.

De teleurstelling van Eragon (jullie hebben er geen bespreking van gelezen, omdat ik me wil richten op de positieve aspecten van films. En deze riep niet echt veel verlangens bij me op, behalve om zelf een beter verhaal te schrijven. Wat op zichzelf natuurlijk een goed verlangen is.) heeft filmmakers niet ontmoedigd zich te richten op het fantasy-genre. Gelukkig maar. Maar ze hebben wel de les geleerd te kiezen voor regisseurs die hun sporen al verdiend hebben. Zoals... M. Night Shyamalan!!! Yes!!! Als er iemand mooie, fantasievolle verhalen kan maken is hij het wel (een soort van Spielberg van nu, zeg maar) en hij heeft ook nog eens oog voor karakterontwikkeling (wat een beetje ontbrak in Eragon). Dit zou de eerste keer worden dat hij een film maakt die zich in een totaal andere wereld afspeelt (hoewel dat al een beetje gold voor The Village). De film die hij gaat maken is gebaseerd op de tekenfilmserie Avatar: The Last Airbender, die zich afspeelt in een aziatische fantsiewereld vol magie en vechtsporten, waar de laatste in een lange lijn van 'Avatars' volwassen moet worden en moet de Water-, Lucht- en Aardestreken moet beschermen tegen de Vuurnatie. Ik snap het ook niet allemaal, maar volgens mijn broer Marten is het tof.

Er is ook meer nieuws over de andere Avatar, de nieuwe film van James 'Titanic' Cameron. Klinkt allemaal erg goed, maar het duurt nog wel tot 2009... Als het net zo goed wordt als The Abyss (uit 1989, dus twintig jaar daarvoor), dan zal het het wachten waard zijn. Bovendien gaat de film zich helemaal op een buitenaardse planeet afspelen, vol buitenaardse wezens, dus het kan al bijna niet verkeerd gaan...

[Sigh... What's better than coming home from a long day at work and walking against the wind (with my hat firm in my hand of course) and reading about great fantastical movies in production, with music by Third Day playing on the computer and a mug of coffee (decaf, but still...)? It's a rhetorical question. Well, maybe there are better things you can imagine, but I still like this a lot. At any case, I'll try to bring you up to date on the most important movie related news stories of the past weeks (oh, and the announcement that the fourth Indiana Jones movie will be shot this year for a may 2008 release date. Yes, Harrison Ford may be showing his age, but when Sean Connery can play a convincing Allan Quatermain in The League of Extraordinary Gentlemen when he's 73 years old I won't hold his age against Harrison. And Spielberg is directing...)

That's a nice introduction to a movie appearing later this year: Pirates of the Caribbean - At Worlds End. This series, according to some critics, approaches Indiana Jones in terms of fun and excitement. I do now I left the cinema smiling after the first movie, and grinning after seeing the second (a kraken. How cool is that? A Kraken!). This year the third one is due and slowly some images start to appear around the internet. Like these filmposters. I like them. They are stylisch, the heroes pose courageously and the atmosphere so far seems dark and creepy. Yes. That's going to be a nice time in the cinema!

If they manage to get Indiana Jones finished in time (and I have all faith in Spielberg), 2008 will be a good year for filmgeeks like me. For not only Indiana Jones but also Star Trek will return to the silver screen. For the eleventh time. Not with Picard and his crew (who didn't get any younger either), but with a new start. The script is about the meeting of James T. Kirk and Mr. Spock, so in the first years of the federation. Director J.J. Abrams (known of Mission Impossible III and TV-series like Lost) promised the story would be accessible to fans and non-fans. And there was talk of Matt Damon playing Kirk. And William Shatner would appear, but not as Kirk. I'm excited about it. The Star Trek stories often are about deeper theme's like the meaning of man, and our place in the universe.

The disappointment of Eragon (you haven't seen a review on the blog, as I want to focus on positive aspects of movies. And this one didn't really excite much desire, except the desire to write a better story myself. Which of course is a very good desire.) hasn't discouraged the studio's of tackling the fantasy genre. Lucky us. But they learned their lesson. They are choosing directors that have already shown their talent. Like M. Night Shyamalan!!! Yes!!! If there's one director able to make beautifull, fantastical stories it's he (sort of a modern Spielberg) and he can show subtle character development (which was lacking in Eragon). This would be the first time he would make a movie that's in a totally different world (though that was true for The Village too in a way). The movie he will direct is based on a cartoonseries Avatar: The Last Airbender, that takes place in an asiatic fantasy world with magic and martial arts, where the last in a long line of 'Avatars' has to grow up and protect the Water, Air- and Earth countries against the evil Fire nation. I don't get it either, but my brother thinks it's cool.

There's also some more news aobut the other Avatar, the new movie by James 'Titanic' Cameron. It all sounds very inspiring, but it will take till 2009... If it's as good as The Abyss (from 1989, so twenty years before), it will be worth the wait. And the movie is set on an alien planet in its entirity, full of alien creatures, so it almost can't go wrong... ]