Thursday, October 05, 2006

Er is weer toffe wetenschap!

Jawel, hier is het nieuws dat mijn broer Beer op de voorpagina van de krant wil zien. En ik moet hem gelijk geven.
Wat ze allemaal wel niet ontdekken, die witte-jassentypes. De wereld is nog vreemder dan ik kan verzinnen (en dat zegt wel wat).
Nou ja, niet alles is vreemder dan ik kan verzinnen. Zo blijkt uit nieuwe metingen (vraag me niet naar de specifieke technologie) dat vloeibaar waterstof bij een lagere druk en temperatuur dan gedacht een geleidende vorm aanneemt. Kort gezegd: het gedraagt zich dan als een metaal, waarin elektronen een stroom kunnen verplaatsen. (Corrigeer me, Marten, als ik het verkeerd uitleg.) Uit berekeningen blijkt dat deze omstandigheden voorkomen in de kern van de planeet Neptunus en dat daar dus metallisch waterstof moet voorkomen. Dit kan een deel van het magnetische veld van de planeet verklaren. Laat dat nou net de uitleg zijn die ik gaf in mijn roman Neptunus. Ben ik een genie of niet?

Tja, ik blijf geïnteresseerd in planeten buiten ons zonnestelsel. Onze technologie is nog niet zo ver ontwikkeld dat we aardeachtige planeten kunnen waarnemen, maar wel gasplaneten zoals bij ons Jupiter en Saturnus. De Hubble ruimtetelescoop heeft in een klein stukje hemel in de richting van de kern van ons melkwegstelsel zestien extrasolaire (mooi woord hé?) planeten gevonden. Vijf ervan behoren tot een nieuw type, de zogenaamde Ultra-korte-periode planeten. Ze draaien om hun ster in minder dan één aardedag. Een jaar dat korter duurt dan een dag. Bizar. Maar nog bizarder is dat als je deze gegevens omrekent ons melkwegstelsel minstens zes miljard planeten zo groot als Jupiter bevat. En mogelijk nog veel meer planeten in de categorie van de Aarde... De melkweg zit er vol mee. Wat zegt de psalmist: "Als ik aanschouw de hemel, het werk van uw handen. Wat is dan de mens dat u aan hem denkt..."

Het volgende bericht betreft een wel heel onconventioneel plan van een aantal ecologen. Zij stellen voor op de vlakten van Noord-Amerika opnieuw grote dieren in te voeren. Tot 10.000 jaar geleden leefden er in de Verenigde Staten nog grote diersoorten, de zogenoemde megafauna: mammoeten, neushoorns, sabeltandtijgers en dergelijke. Die zijn natuurlijk uitgestorven, maar dat heeft de ecologie veranderd. Het wegvallen van grote roofdieren zoals de sabeltandtijger had grote gevolgen. Dus willen deze mensen nauwe verwanten gaan uitzetten in de natuur: leeuwen, olifanten en neushoorns. Ik denk niet dat het gaat gebeuren, maar als de klimaatveranderingen doorzetten, wie weet...

En dan nu in de rubriek taaie diersoorten. Het grootste landdier dat het hele jaar door op Antarctica leeft is een mugje, kleiner dan een rijstkorrel, met de grappige naam Belgica antarctica. Caesar zei al dat de Belgen de dapperste der Galliërs waren (hoewel Asterix en Obelix dat durfden betwisten). In elk geval blijken deze beestjes een bijzondere overlevingsstrategie te hebben. Hun larven leven namelijk twee jaar, het grootste deel ingesloten in het ijs. In deze periode produceren ze zogenoemde heat shock eiwitten (hsp's). Dit zijn eiwitten die andere eiwitten beschermen tegen hitte of koude, kortom tegen schade. Maar gewoonlijk kunnen normale eiwitten en enzymen niet functioneren in de aanwezigheid van deze hsp's. Bij dit mugje dus wel. De volwassen muggen hebben geen hsp's en zijn veel gevoeliger voor hitte en koude. Ze leven dan ook veel korter. Dit bericht is letterlijk cool...

[Again here's the news my brother Berend would like to see on the frontpage. And I have to agree.
The things people discover these days. The world turns out to be stranger than evn I can imagine. And that's saying something.
Well, not everything is stranger than I can imagine. It turns out from new measurements (don't ask me what kinds of measurements) fluid hydrogen turns into a conductor at lower pressures and temperatures than predicted. In short: it then acts like a metal, in which electrons can move and thus generate a current. Calculations show that these circumstances are present in the core of the planet Neptune, so that must contain metallic hydrogen. This can partly explain the magnetic field of the planet. And whoa: that was what I proposed in my novel Neptunus. Am I a genius or what?

I remain interested in planets outside our solarsystem. Our technology is not yet advanced enough to spot earthlike planet, but we can observe gasplanets like our own Jupiter and Saturn. The Hubble telescope has searched a small part of the sky and found sixteen extrasolar planets. Vive belong to a new class, the so called Ultra-short-period planeten. They revolve around their star in less than 24 hours. So a year shorter than one day. Bizare. But even more bizarre is the fact that an extrapolation of these figures learns that our galaxy must contain over six billion jupitersize planets. And possibly even more of earth's size. The milky way is filled with them. In the words of the psalmist: "If I behold the heavens, the work of your hands. What is man that you think of him..."

The next message concern a very unconventional plan by some ecologists who propose to repopulate the planes of Northern America with large animals. Up till 10.000 years ago large animals roamed across the United States, the so called megafauna: mammoths, unicorns, sabertoothtigers and the like. They are extinct now, but that has irrevocably changed the ecology of their habitats. The extinction of large predators like sabertooths had consequences. So these people want to reintroduce close relatives of these large species: lions, elephants and others. I don't think it will ever happen, but who knows, when climate changes continue...

And our entry in the section tough animals: the largest freeroaming landanimal on Antarctica is a midge, smaller than a grain of rice called Belgica antarctica. And did Caesar not say the Belgae were the braves of all the kelts? These animals have an impressive survivalstrategy. Their larvae live for over two years, often encased in ice. They produce socalled heat shock proteins (hsp's). These proteins protect other proteins against heat or cold and other stress. But normally the common proteins can't function in the presence of hsp's. In this midge they do. But the adults don't have the hsp's en succumb much earlier to heat and cold. They do live only for a few weeks. These messages are literally cool...]

3 comments:

Anonymous said...

Hoi Johan,
Inderdaad 'koele' berichtjes. De natuur zit onvoorstelbaar mooi in elkaar.
Ik neem aan dat ik nu elk moment een stukje over de dinoskeletten op Spitsbergen van je kan verwachten?

Johan said...

eh, welke dinoskeletten?
Snel googelen...

Johan

(Ik heb zin in 21 oktober!)

Anonymous said...

Heb je ze al gevonden? Gisteren en eergisteren stonden er in verschillende kranten berichten over een grote hoeveelheid dinoskeletten die op Spitsbergen gevonden zijn. Ik mail je wel een paar links.
Ik kijk ook uit naar 21 oktober. Het lijkt me ook leuk om je voor de afwisseling weer eens in levenden lijve te spreken ; )